ഗോംഫോതെറുകൾ
ആധുനിക ആനകളുടെ പൂർവ്വികരിൽപ്പെട്ടതും, ഭൂമിയിൽ ഒരുപാട് കാലം വിജയകരമായി ജീവിച്ചതുമായ ഒരു കൂട്ടം സസ്തനികളാണ് ഗോംഫോതെറുകൾ (Gomphotheres). മയോസീൻ (Miocene) കാലഘട്ടം മുതൽ പ്ലീസ്റ്റോസീൻ (Pleistocene) കാലഘട്ടം വരെ, ഏതാണ്ട് 23 ദശലക്ഷം വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് മുതൽ ഏകദേശം 12,000 വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് വരെ, ഇവ ഭൂമിയിൽ പലയിടത്തും വ്യാപിച്ചിരുന്നു.
പ്രധാന സവിശേഷതകൾ
ഗോംഫോതെറുകൾക്ക് ഇന്നത്തെ ആനകളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായ ചില പ്രത്യേകതകൾ ഉണ്ടായിരുന്നു
ആധുനിക ആനകൾക്ക് മുകളിലെ താടിയിൽ (upper jaw) മാത്രം കൊമ്പുകൾ ഉള്ളപ്പോൾ, ഗോംഫോതെറുകൾക്ക് മുകളിലെ താടിയിലും താഴത്തെ താടിയിലും (lower jaw) കൊമ്പുകൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. താഴത്തെ കൊമ്പുകൾ പലപ്പോഴും നേരായതും പരസ്പരം അടുത്തുമായിരിക്കും. ചില ഇനങ്ങൾക്ക് ഈ താഴത്തെ കൊമ്പുകൾ മണ്ണിൽ കിഴങ്ങുകളും മറ്റും കുഴിച്ചെടുക്കാൻ സഹായിക്കുന്ന രീതിയിലായിരുന്നു.
ഇവയുടെ അണപ്പല്ലുകൾക്ക് (molars) ആഹാരം ചവച്ചരയ്ക്കുന്നതിന് അനുയോജ്യമായ, ഉയർന്ന വരമ്പുകളോട് കൂടിയ (high ridges) സങ്കീർണ്ണമായ ഘടനയുണ്ടായിരുന്നു. മരച്ചില്ലകളും കടുപ്പമേറിയ സസ്യങ്ങളും ഇവയുടെ പ്രധാന ആഹാരമായിരുന്നു.
ഇവയുടെ തലയോട്ടി ആധുനിക ആനകളുടേതിനേക്കാൾ നീളമുള്ളതായിരുന്നു.
വൈവിധ്യവും വ്യാപനവും
ഗോംഫോതെറുകൾ വളരെ വിജയകരമായ ഒരു കൂട്ടമായിരുന്നു. ആഫ്രിക്കയിൽ ഉത്ഭവിച്ച ഇവ യൂറോപ്പ്, ഏഷ്യ, വടക്കേ അമേരിക്ക, തെക്കേ അമേരിക്ക എന്നിവിടങ്ങളിലേക്ക് വ്യാപിച്ചു. ഓരോ ഭൂഖണ്ഡത്തിലെയും പരിസ്ഥിതിക്കനുസരിച്ച് ഇവയുടെ രൂപത്തിൽ മാറ്റങ്ങൾ വന്നു.
ഇവയിൽ ചില ഇനങ്ങൾ ഏഷ്യൻ ആനയുടെ വലുപ്പമുള്ളവയായിരുന്നു.
ഗോംഫോതെറിയം (Gomphotherium) ആണ് ഈ കൂട്ടത്തിലെ ഒരു പ്രമുഖ ഇനം.
പല ഗോംഫോതെർ ഇനങ്ങളും പിന്നീട് ആധുനിക ആനകളിലേക്കും (Elephantidae), സ്റ്റെഗോഡോൺ (Stegodon) പോലുള്ള മറ്റ് വലിയ ആനബന്ധുക്കളിലേക്കും പരിണമിച്ചു. ഉദാഹരണത്തിന്, തെക്കേ അമേരിക്കയിൽ കാണപ്പെട്ടിരുന്ന ക്യൂവിയറോണിയസ് (Cuvieronius), സ്റ്റെഗോമാസ്റ്റോഡോൺ (Stegomastodon) എന്നിവ ഗോംഫോതെർ കുടുംബത്തിൽപ്പെട്ടവയാണ്.
ഗോംഫോതെറുകളിൽ ഭൂരിഭാഗവും പ്ലിയോസീൻ (Pliocene) കാലഘട്ടത്തോടെ വംശനാശം സംഭവിച്ചു. എന്നിരുന്നാലും, ചില ഇനങ്ങൾ പ്ലീസ്റ്റോസീൻ കാലഘട്ടം വരെ നിലനിന്നിരുന്നു.
പരിസ്ഥിതിയിലുണ്ടായ മാറ്റങ്ങൾ, പുതിയ തരം സസ്യങ്ങൾ ആഹാരമാക്കാൻ കഴിഞ്ഞ ആനകളുടെ മറ്റ് പൂർവ്വികരുമായുള്ള മത്സരം, ഒരുപക്ഷേ മനുഷ്യൻ്റെ കടന്നുവരവ് എന്നിവയെല്ലാം ഇവയുടെ വംശനാശത്തിന് കാരണമായ ഘടകങ്ങളാകാം.
ആനകളുടെ പരിണാമ ചരിത്രത്തിലെ നിർണ്ണായകമായ ഒരു കണ്ണിയാണ് ഗോംഫോതെറുകൾ. അവയുടെ ഫോസിലുകൾ ലോകമെമ്പാടുമുള്ള പാലിയൻ്റോളജിസ്റ്റുകൾക്ക് (Palaeontologists) വലിയ പഠനവിഷയമാണ്. ആധുനിക ആനകൾ അവയുടെ രൂപവും സ്വഭാവവും കൈക്കൊണ്ടത് എങ്ങനെയെന്ന് മനസ്സിലാക്കാൻ ഗോംഫോതെറുകളെക്കുറിച്ചുള്ള പഠനം സഹായിക്കുന്നു.