ഷിംല കരാർ
ഇന്ത്യയും പാകിസ്താനും തമ്മിലുള്ള ബന്ധങ്ങളിൽ നിർണായകമായ ഒരു വഴിത്തിരിവായിരുന്നു 1972-ൽ ഒപ്പുവെച്ച ഷിംല കരാർ (Shimla Agreement). ബംഗ്ലാദേശ് വിമോചന യുദ്ധത്തിന് ശേഷം ഇരു രാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള സംഘർഷങ്ങൾ ലഘൂകരിക്കുന്നതിനും സമാധാനം പുനഃസ്ഥാപിക്കുന്നതിനും വേണ്ടിയാണ് ഈ കരാർ ഒപ്പുവെച്ചത്.
1971-ലെ ഇന്ത്യ-പാകിസ്താൻ യുദ്ധം, കിഴക്കൻ പാകിസ്താന്റെ (ഇപ്പോഴത്തെ ബംഗ്ലാദേശ്) വിഭജനത്തിൽ കലാശിച്ചു. ഈ യുദ്ധത്തിൽ പാകിസ്താന്റെ സൈനിക പരാജയം ഇരു രാജ്യങ്ങൾക്കും വലിയ ആഘാതങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ചു. യുദ്ധത്തിനുശേഷം, സമാധാനം സ്ഥാപിക്കുക എന്നത് ഇരു രാജ്യങ്ങളുടെയും അനിവാര്യതയായി മാറി. ഇതിനായി, 1972 ജൂലൈ 2-ന് ഹിമാചൽ പ്രദേശിലെ ഷിംലയിൽവെച്ച് ഇന്ത്യൻ പ്രധാനമന്ത്രി ഇന്ദിരാ ഗാന്ധിയും പാകിസ്താൻ പ്രസിഡന്റ് സുൽഫിക്കർ അലി ഭൂട്ടോയും തമ്മിൽ ഒരു ഉച്ചകോടി നടന്നു. ഈ ഉച്ചകോടിയുടെ ഫലമാണ് ഷിംല കരാർ.
കരാറിലെ പ്രധാന വ്യവസ്ഥകൾ
ഷിംല കരാറിൽ പ്രധാനമായും താഴെ പറയുന്ന കാര്യങ്ങളാണ് ഉൾക്കൊള്ളിച്ചിരുന്നത്:
- പരസ്പര ബഹുമാനം: ഇരു രാജ്യങ്ങളും തങ്ങളുടെ പരസ്പര വ്യത്യാസങ്ങൾ സമാധാനപരമായ മാർഗങ്ങളിലൂടെ പരിഹരിക്കും.
- സംഭാഷണങ്ങൾ: ഭാവിയിൽ ഉണ്ടാകാവുന്ന പ്രശ്നങ്ങൾ ചർച്ചകളിലൂടെയും സംഭാഷണങ്ങളിലൂടെയും പരിഹരിക്കാൻ തീരുമാനിച്ചു.
- നിയന്ത്രണരേഖ (Line of Control): ജമ്മു-കശ്മീരിലെ വെടിനിർത്തൽ രേഖയെ നിയന്ത്രണരേഖയായി (Line of Control-LoC) അംഗീകരിച്ചു. ഇരു രാജ്യങ്ങളും ഈ രേഖയിൽനിന്ന് പിന്മാറില്ലെന്ന് സമ്മതിച്ചു.
- സൈനിക പിന്മാറ്റം: ഇരു രാജ്യങ്ങളും യുദ്ധത്തിനുമുമ്പുള്ള സ്ഥാനങ്ങളിലേക്ക് സൈന്യത്തെ പിൻവലിക്കാൻ തീരുമാനിച്ചു. ഇത് യുദ്ധത്തടവുകാരെ മോചിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള വഴിയൊരുക്കി.
- പരസ്പര സഹകരണം: വ്യാപാരം, ഗതാഗതം, വാർത്താവിനിമയം തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ സഹകരിക്കാൻ ധാരണയായി.
ഷിംല കരാർ ഇരു രാജ്യങ്ങൾക്കും ഒരു പുതിയ തുടക്കം നൽകി. ദീർഘകാല സമാധാനം ഉറപ്പാക്കാൻ ഇത് സഹായിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെട്ടു. എന്നാൽ, പിന്നീട് കാർഗിൽ യുദ്ധം പോലുള്ള ചില സംഭവങ്ങൾ കരാറിന് വെല്ലുവിളിയായി. എങ്കിലും, ഈ കരാർ ഇപ്പോഴും ഇന്ത്യ-പാകിസ്താൻ ബന്ധങ്ങളിൽ ഒരു പ്രധാന രേഖയായി നിലകൊള്ളുന്നു. പരസ്പര ചർച്ചകളിലൂടെ പ്രശ്നങ്ങൾ പരിഹരിക്കാനുള്ള ഒരു മാതൃകയായി ഇതിനെ കാണാൻ കഴിയും.
ഷിംല കരാർ ഇന്ത്യയുടെ വിദേശനയത്തിലെ ഒരു സുപ്രധാന നേട്ടമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഇത് പ്രാദേശിക സമാധാനത്തിന് ഊന്നൽ നൽകുകയും ഭാവിയിലെ പ്രശ്നങ്ങൾക്കുള്ള വഴിയടക്കുകയും ചെയ്യുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെട്ടു.