കടൽപശു
ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രത്തിലെയും ശാന്തസമുദ്രത്തിലെയും ഉഷ്ണമേഖലാ പ്രദേശങ്ങളിലെ തീരപ്രദേശങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്ന ശാന്തസ്വഭാവമുള്ള ഒരു സമുദ്രജീവി വിഭാഗമാണ് കടൽപശു. 'ഡുഗോങ്' (Dugong) എന്നും ഇവ അറിയപ്പെടുന്നു. ഇവയുടെ സൗമ്യമായ സ്വഭാവവും സസ്യാഹാരശീലവും കാരണം ഇവയെ 'കടലിലെ പശുക്കൾ' എന്നാണ് വിശേഷിപ്പിക്കാറ്.
വലിയ, ബ്രൗൺ-ചാരനിറത്തിലുള്ള ശരീരമുണ്ട്. ഏകദേശം 3 മീറ്റർ വരെ നീളവും 400 കിലോഗ്രാം വരെ ഭാരവും ഇവയ്ക്ക് ഉണ്ടാകും. ഇവയുടെ വാലിന് തിമിംഗലങ്ങളെപ്പോലെ പരന്ന ആകൃതിയാണ്. മുൻഭാഗത്ത് തുഴകൾക്ക് സമാനമായ ചിറകുകൾ കാണാംകടൽപശു
ഇവ പൂർണ്ണമായും സസ്യാഹാരികളാണ്. പ്രധാനമായും കടൽപ്പുല്ലുകൾ (seagrass) ആണ് ഇവയുടെ ആഹാരം. കടലിന്റെ അടിത്തട്ടിൽ നിന്ന് കടൽപ്പുല്ലുകൾ പറിച്ചെടുക്കാൻ സഹായിക്കുന്ന തരത്തിലുള്ള ചുണ്ടാണ് ഇവയ്ക്കുള്ളത്.
വളരെ ശാന്തരും ലജ്ജാശീലരുമാണ്. മനുഷ്യരുമായി നേരിട്ട് ഇടപെഴകുന്നത് സാധാരണയായി ഒഴിവാക്കാറുണ്ട്. ഇവ ഒറ്റയ്ക്കോ ചെറിയ കൂട്ടങ്ങളായോ സഞ്ചരിക്കുന്നു.
ആഴം കുറഞ്ഞ, ചൂടുള്ള തീരദേശ ജലമാണ് ഇവയുടെ പ്രധാന വാസസ്ഥലം. കടൽപ്പുൽമേടുകൾ സമൃദ്ധമായ പ്രദേശങ്ങളാണ് ഇവ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നത്.
കടൽപശുക്കളുടെ പ്രജനന നിരക്ക് വളരെ കുറവാണ്. ഒരു പ്രസവത്തിൽ ഒരു കുഞ്ഞിന് മാത്രമാണ് സാധാരണയായി ജന്മം നൽകുന്നത്. ഗർഭകാലം ഏകദേശം 13-14 മാസമാണ്. കുഞ്ഞുങ്ങൾ 18 മാസത്തോളം അമ്മയോടൊപ്പം കഴിയാറുണ്ട്.
കടൽപശുക്കൾ ഇന്ന് വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവിവർഗ്ഗമാണ്. ഇവയുടെ സംരക്ഷണത്തിനായി അന്താരാഷ്ട്ര തലത്തിലും പ്രാദേശിക തലത്തിലും നിരവധി ശ്രമങ്ങൾ നടന്നുവരുന്നുണ്ട്. പ്രധാനമായും നേരിടുന്ന ഭീഷണികൾ ഇവയാണ്:കടൽപ്പുൽമേടുകളുടെ നാശം, തീരദേശ വികസനം, മലിനീകരണം എന്നിവ ഇവയുടെ ആവാസവ്യവസ്ഥയെ സാരമായി ബാധിക്കുന്നു.
മത്സ്യബന്ധന വലകളിൽ കുടുങ്ങിയും ബോട്ട് പ്രൊപ്പല്ലറുകൾ വഴിയുള്ള അപകടങ്ങളും ഇവയുടെ ജീവന് ഭീഷണിയാകുന്നു.ചില പ്രദേശങ്ങളിൽ മാംസത്തിനും എണ്ണയ്ക്കും വേണ്ടി ഇവയെ വേട്ടയാടുന്നത് ഇവയുടെ എണ്ണം കുറയാൻ കാരണമായിട്ടുണ്ട്.
ഇന്ത്യയിൽ, കടൽപശുക്കളെ വന്യജീവി സംരക്ഷണ നിയമം 1972-ന്റെ ഒന്നാം ഷെഡ്യൂളിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഇത് ഇവയ്ക്ക് ഉയർന്ന സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുന്നു. തമിഴ്നാട്ടിലെ പാക്ക് ഉൾക്കടൽ, മന്നാർ ഉൾക്കടൽ തുടങ്ങിയ പ്രദേശങ്ങളിൽ കടൽപശു സംരക്ഷണത്തിനായി പ്രത്യേക ശ്രമങ്ങൾ നടക്കുന്നുണ്ട്.
കടൽപശുക്കൾ നമ്മുടെ സമുദ്ര ആവാസവ്യവസ്ഥയുടെ നിർണായക ഭാഗമാണ്. ഇവയെ സംരക്ഷിക്കേണ്ടത് നമ്മുടെ കടമയാണ്. ഇവയുടെ ആവാസവ്യവസ്ഥ സംരക്ഷിക്കുകയും, മത്സ്യബന്ധന രീതികൾ കൂടുതൽ പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദമാക്കുകയും, മലിനീകരണം തടയുകയും ചെയ്യുന്നതിലൂടെ ഈ സൗമ്യരായ സമുദ്രജീവികളെ വംശനാശത്തിൽ നിന്ന് രക്ഷിക്കാൻ നമുക്ക് സാധിക്കും.