ТЕЖАМКОР ЭР
Дарвозадан кириб келган эрнинг кўзи ҳовли супураётган хотинига тушди-ю, хуноби ошиб, пешонаси тиришди.
– Ҳай-ҳай, эсинг жойидами ўзи?..
– Ие, келдингизми, дадаси. Қарамабман-а?..
– Шунақа, қарамайсан. Қилган ишингни қара-я!
– Ҳа, нима қилибман, – ҳайрон бўлди хотин.
– Ахир, шунақа ҳам супурасанми?..
– Нимасини тушунмайсан?.. Бунақа супуришга супурги чидайдими?.. Тўрт кунда ейилиб тугайди-ку!
– Шунга-да! Супургини эҳтиёт қил, деб сенга неча марта айтганман. Қара бунинг аҳволини, – хотини қўлидаги супургига ишора қилиб давом этди эр. – Бозордан олиб келганингга ҳали икки йил бўлмай ярми ейилиб кетибди. Аста, оҳиста супурсанг, узоққа етади.
– Хўп, дадажониси, – дея жилмайди хотин эрининг феълини яхши билганидан гапни чўзмай.
– Хўп дейсану билганингдан қолмайсан.
Четроқда турган полиэтилен халтачага кўзи тушган эрнинг яна жиғибийрони чиқди:
– Кўриб турибман – пўчоқ! Лекин, буни қара, намунча қалин арчдинг. Сенга неча марта айтганман, сабзи билан картошканинг пўчоғини юпқароқ арчгин, деб. Неча йилдан бери сенга ўргатолмадим. Ҳалиям қалин-қалин арчиб, қанча сабзавотни увол қилдинг, хотин.
– Ие, бўлмасам-чи?.. Анави ўн тўрт йил аввал олган катак кўйлагимни ҳам ора кунда ювавериб рангини ўчирдинг. Бўлмаса, ҳали анча вақт кийишим мумкин эди. Эҳтиёт қилишни билмайсан, хотин.
– Хўп, дадаси. Энди эҳтиёт қиламан, – деди хотин бир ютиниб.
– Э-э, неча марта айтгансан бу гапни. Лекин амал қилмайсан.
Деразага қараб, бир нима эсига тушгандай:
– Ҳа, дарвоқе, ўтган куни манави ойнани артдинг-а?
– Шунақа қаттиқ артдингки, ўша пайтда ойналар юпқалашиб тешилиб қолмасайди, деб юрагимни ҳовучлаб ўтирдим. Са-ал секинроқ-да, ахир. Бу уй, бу ойналар отамдан қолган-а!.. Пулинг куймаганда, қадрига етмайсан.
– Бирам ваҳимачисиз-ей, дадаси.
– Ваҳимачилик эмас бу, тежамкорлик, хотин. Сенга ўргатолмай ҳалакман. Бугун нима овқат қиляпсан?
– Ҳа, яхши. Ҳойнаҳой кўк мантидир ё картошкалими?
Эрнинг жаҳли чиқиб овози бир парда кўтарилди:
– Ие, сенга айтгандим-ку, гўштни тежа деб, меҳмон-пеҳмон келганда ишлатамиз. Ўзимизга ана кўкданми, жа-а бўлмаса, картошка ё қовоқ манти ҳам ёмон эмас, соғликка кони фойда.
– Бир гўштли манти ейлик дедим-да, дадаси, – деди хотин вазиятни юмшатиш учун ялинчоқ оҳангда. Сал ҳовридан тушган эр фикрларини далиллашга тушди:
– Кўп гўшт есанг қон босиминг кўтарилади. Ана унда дорихонага қатнаб, пойабзалимнинг таги тешилади. Дори-дармоннинг нархини биласанми ўзи? Осмонга чиқиб кетган. Бунақада уйимни куйдирасан-ку, хотин.
Бирдан хотинининг оёқ кийимига кўзи тушиб яна сўроққа тутади:
– Ие, онаси, шиппак олибсанми?
– Ҳа, олдим. Ярашибдими? – деди хотин оёғини сал кўтариб.
– Ярашибдими, дейсан-а?.. Нима кераги бор шу матаҳнинг?.. Ана омборхонада эски калишим ётибди-ю. Орқа тарафини қайчилаб олиб ташласанг, бинойидек шиппак. Бемалол уч-тўрт йил судраб юрсанг бўлади.
– Во-ой, шуни билмабман-а? – дея кесатди хотин.
– Сенга эрталаб ишга кетаётганимизда газни, чироқни ўчириб, сув жўмракларини беркитиб кет, деб доим тайинлайман.
– Шундай қиляпман ўзим ҳам, дадаси.
– Энди ишга кетаётганингда анави девордаги соатни ҳам тўхтатиб қўйиб кетасан.
– Ҳамма ишга кетгандан кейин соатнинг юриши кимга керак. Ахир, унинг мурватлари ейилади-ку, эси паст хотин. Ишдан қайтгач, яна юритиб қўясан-да.
– Тежамкорликни ўрган, хотин, тежамкорликни!
Бирдан ниманидир эслагандай кўзи чақнаган хотиннинг супургиси қўлидан тушди, “Ҳозир, дадаси” деганича тезгина уйга кириб кетиб, бироз ўтгач қўлида галстук билан чиқиб келди.
– Нимасини кўраман? – деди эр беписандлик билан.
– Галстук! Бир тақиб кўрасизми?
– Энди бунга ҳам пул сарфлаганингни айтиб қон босимимни кўтармоқчимисан?
– Йў-ўқ, дадаси, – деди хотин нозланиброқ. – Эски кўйлагимдан сизга галстук тикиб қўйдим. Тежамкорлигимга энди қойил қоларсиз, дадажониси.
Эрнинг башараси баттар тундлашди.
– Ие, нега? – деди хотин ўксиниб.
– Мен сенинг тежамкорлигингга қачон тан беришим мумкинлигини айтайми?
– Айтинг, – деди хотин ошиқиб.
– Менинг эски галстугимдан ўзингга кўйлак тикиб олганингда!