Кенесбай КАРИМОВ,
Ўзбекистон халқ ёзувчиси,
Қорақалпоғистон халқ шоири
Кенесбай КАРИМОВ, Ўзбекистон халқ ёзувчиси, Қорақалпоғистон халқ шоириВАТАН ҲАҚИДА
Олам кезиб, денгиз, кўлларни кўрдим,
Кўз илғамас саҳро, чўлларни кўрдим,
Нур-зиёга ташна элларни кўрдим,
Ўзингдан аълосин кўрмадим, Ватан!
Инсоннинг онаси танҳо бўлади,
Мардларнинг Ватани якто бўлади,
Сен учун юрагим дарё бўлади,
Ўзбекистон менга жонажон Ватан!
Дўстлик, бағрикенглик азал-аслингдир,
Ўзбек меҳнаткаш халқ – қўли олтиндир,
Энг буюк бойлигинг – элинг, халқингдир,
Она Ўзбекистон – жонажон Ватан!
ТЕБРАНАДИ БИР ТУП ҚАРАҒАЙ
Ёлғизоёқ йўлнинг сўнгида
Тебранади бир туп қарағай.
Шамол билан сирлашар танҳо,
Оқшомлари тепасидан ой.
Қарағайнинг остида битта
Бир ўриндиқ турар мунғайиб.
Йўлга дилгир боқар оҳиста,
Васл истар бариси ғойиб.
Ўриндиққа тил битса бирдан
Ғам-ғуссасин сўйларди ёна.
Қандай айро тушди дийдордан,
Тунга айтар эди афсона.
Оҳ, кечмишнинг тилсиз гувоҳи,
Маъюс қарар ойнинг нурига.
Ким келса-да, очиб қучоғин,
Пешвоз чиқар у ҳузурига.
Борсам ҳар гал Дўрмон боғига,
Чорлар бир туп қарағай мени.
Хушвақт дийдорлашув чоғида
Шу ўриндиқ эслатар сени.
Шовуллайди бир туп қарағай,
Ўтган кунлар қўшиғин айтиб.
Олис дийдор кечмиш, ҳойнаҳой,
Билгум, энди келмайди қайтиб.
КАРВОН ВА ИТ ҲАҚИДА
Ривоят
Катта йўлдан тинмай карвон,
Кеча-кундуз юрар экан.
Ола кўппак куйдириб жон,
Шу карвонга ҳурар экан.
Карвонбоши ўз манзилин
Кўзлаб йўлда борар шошиб.
Ола кўппак билмай ҳолин,
Ҳураверар ҳаддан ошиб.
Бу бир қадамий ривоят,
Минг йилларким айтилади.
Ҳой, биродар! Бу чин ҳаёт,
Гоҳ-гоҳ унга қайтилади.
Умринг – синов, сирли манзил,
Бу йўлда йўловчи инсон.
Манзилга етгунча ҳар хил
Итлар учрар, бўлма ҳайрон.
Йўлдан карвон ўтаверар,
Гоҳ сокин, гоҳ жадал юриб.
Ҳаёт давом этаверар,
Қолаверар итлар ҳуриб.
Итлик қилиб ҳурмаса у,
Ажабланиб қарар эдик.
Гапимизга бериб урғу –
Эссиз шу ҳам итми дердик?..
Шунинг учун ҳар бир замон,
Карвон келиб-кетаверар.
Ранжиб хафа бўлма, инсон,
Ит-итлигин қилаверар.
НАВОИЙ ҲАЗРАТ
Ким у – қушлар тилини билган?
Сўз ишқида бағрини тилган,
Овозаси бизгача келган,
Айтаман, у – Навоий ҳазрат.
Қўли очиқ, юраги сахий,
Бир шоирким, қалби илоҳий,
Якқалам Дун назми саройи,
– Ким у? – десанг, Навоий ҳазрат.
Сўз уммонин ўктам дарғаси,
Замон оша ортар ҳаваси,
Қўллаб турар бизни нафаси,
– Ким у? – айтай, Навоий ҳазрат.
Қалб сандиғин элга очган ким?
Сўз дурларин дилга сочган ким?
Мол-дунёдан четга қочган ким?
– Ким у? – десанг, Навоий ҳазрат.
Довруқ солиб элдан элларга,
Номи достон бийрон тилларда,
Гул ундирган шайдо дилларда,
– Бу ким? – десанг, Навоий ҳазрат.
Турк сулуви сочларин тараб,
Оро берса тил лолдир, қараб,
Ҳайрон эмиш ажаму араб,
– Ким у? – десанг, Навоий ҳазрат.
Сира тинмай юк ортилган нор,
Сас-товуши сўнмас жарангдор,
Сўз мулкида буюк, бетакрор,
– Ким у? – билгин, Навоий ҳазрат.
СИНОАТ
Ям-яшил баргларнинг сарғайиши бор,
Шодликнинг ортидан келар ғам-ғусса.
Оққан дарё доим оқади такрор,
Йиллар ўтган сари чўккайдир жусса.
“Тонгда чиқаман”, деб ботади қуёш,
Кўнглимни титратар кўзда томчи ёш.
Маҳшар куни қайта тирилмоқ аён,
Дунёда бир марта яшайди инсон.
ТАВАККАЛ ҚАЙИҒИ
Таваккал деб қайиққа минган одам
Тоқат қилмоқдан йўқ ўзга чораси.
Довулдан елканлар титрагай ҳар дам,
Ажал доми – сув билан ўт ораси.
Бўлмаса қайиқнинг эшкаги, демак,
Бахти – таваккалдир инсон боласи.
Қўлловчи – Аллоҳдан етса гар кўмак,
Тўкилмас бошидан бир соч толаси.
АЙТГИЛ, ЖИЙЕНБАЙ
Бу дунё нимадир? Карвон саройми?
Келган-кетганлардан хабар сўрайми?
Бир фурсат тўхтаб, мен ортга қарайми?
Билсанг, жавобини айтгил, Жийенбай.
Қани ғунча очган гул, баҳор фасли?
Кўнгил гулларининг қизил, яшили,
Сарғайиб пишдими кузнинг ҳосили?
Ортда қанча йўллар қолди, Жийенбай?
Ранжиганмидинг ё десак, ёш шоир,
Неларга қодирсан чеҳрангда зоҳир,
Ёш шоир! – биз учун армондир, ахир,
Ортда қанча йиллар қолди, Жийенбай.
Адабиёт мисли сирли бир жаҳон,
Азалий чин ошиқ ошгайдир довон,
Элдан олиб элга этдик армуғон,
Гоҳо ним, гоҳо кўнгил тўлди, Жийенбай.
Йўл бошлар ҳамиша карвоннинг нори,
Сочимизга қўнди йилларнинг қори,
Бузилмасин сира сафи-қатори,
Танилдинг энг аввал элда, Жийенбай.
ДУНЁ ИШИ
Эй биродар, англай билсанг,
Асли дунё бутун эмас,
Бу масканда ҳеч бир кимса
Боқий қолар устун эмас.
Бундан карвон келган, кетган,
Доим манзилига етган,
Яхши-ёмон – бари ўтган,
Дарди олов – тутун эмас.
Ой-кунларнинг пинҳон сири,
Тонг отса камаяр бири,
Олтин-кумуш қўлнинг кири,
Боғлаб қўйган итинг эмас.
Орзуинг тоғ, ҳавас минор,
Сени омад, сабринг синар,
Умринг шиша янглиғ синар,
Мисли пўлат метин эмас.
Турфа шакли, ранги-туси,
Тенг келмас ҳеч тарозиси,
Эмассан кўнгил қозиси,
Вақт келса юз-бетинг демас.
Гоҳ жаҳлинг, гоҳ келар кулгинг,
Тортиб олар берган мулкин,
Қўлингдаги калит-қулфинг
Сандиғинг ё сейфинг эмас.
Кароматли дунё учун,
Кўриб, лол қолдингиз кучин,
Кетиб борар карвон – кўчинг,
Бир лаҳза тўхтайин демас.
ЭЛИМ МЕНИНГ
Мерос ота – боболардан,
Тилим, урфим, нақлим менинг.
Аму сўнгин макон қилган,
Қорақалпоқ – халқим менинг.
Сенда томган киндик қоним,
Меҳринг симирдим мен қониб,
Толеим юлдузи ёниб –
Туғилган юрт – элим менинг.
Босган изим муҳрим – тамғам,
Боқолмайман сенга беғам,
Қутлуғ шоним, ризқ-насибам,
Ота макон – кўнглим менинг.
Шоир қалбим жон-жаҳони,
Мусаффодир кенг осмони,
Кийик-жайронлар макони,
Дашту ёбон – чўлим менинг.
Фидодир юртга жонлари,
Одобли қиз-жувонлари,
Оқсоқол – кайвонилари,
Бағримдаги гулим менинг.
Ҳар гиёҳинг Ҳақдан тортиқ,
Одамларинг вазмин, босиқ,
Томчи сувинг болдай тансиқ
Чанқаб келсам кўлим менинг.
Қорақалпоқ дер номингни,
Ота юртим, элим менинг,
Каримтекли, шонингни,
Ёниб сўзлар – тилим менинг.
ДАРҒА
Тошқин дарё,
Омонат қайиқ,
Тўлқинлар урилар қирғоққа.
Елканлар ҳам қанотин ёйиб,
Довулларни чорлар бу ёққа.
Тебранади
Қайиқ бетиним,
Ваҳимали увиллар шамол.
Булут куннинг юзин бекитиб
Яширади бағрига дарҳол.
Кўнгилларда кин ва адоват,
Чайқалади тўлқинлар мисол.
“Қайиқ титраб турар омонат,
Қочоқларга бўлгайдир тимсол...”
Янграб қолар шу пайт бир овоз,
Тўлқинларнинг сасидан ўктам:
– Ўтиринглар! – Вақт тиғиз, оз
Фурсат етди, ғаниматдир дам.
Қаршимизда турибди дарға!
Мағрур тикилади у кўлга.
“Қўл силтанглар хавфу хатарга,
Манзил узоқ, шошилинг йўлга!”
Сузиб борар омонот қайиқ,
Тўлқинлар-ки... жунбушли туйғу,
Кўнглларда уйғотиб умид,
Чекинади хавотир – қайғу.
Манзил узоқ, сузиш серхатар,
Қисмат-азал бизга ноаён.
Дилда дардим тобора ортар,
Тинчлик бермай қийнар бир армон.
Шу боисдан туриб тонг саҳар,
Отланаман тағин сафарга.
Қўрқитолмас уни хавф-хатар,
Йўл бошловчи –
Яшасин, Дарға!
Қорақалпоқчадан Очил ТОҲИР таржимаси
