| Кирилл ёзувидаги матн пастроқда

Radiodan “Aviakompaniya 914 – reysni majburan 24 soatga kechiktirdi” deb e’lon qilishdi. Serxio Rivera alamidan hatto yerni bir tepdi. Ularning bunaqa qilig‘ini u yaxshi biladi, turgan gapki, bunday vaziyatdan keyin deyarli yod bo‘lib ketgan bahonalar aytiladi: yaxshisi ko‘tarilgandan keyin havoda biron tuzatib bo‘lmas texnik nosozlikka ro‘para kelgandan ko‘ra reysni qoldirgan ma’qulroq degan tushunchalarga borilganining sabablari aytib o‘tiladi. Ko‘zda tutilmagan kechikish Serxioning barcha ishlarining beliga tepardi. Uning ish bo‘yicha uchrashuvi ertaga kelishib qo‘yilgan edi.

Mayli, tashvish qilishning hojati yo‘q. Qo‘lingdan baribir hech narsa kelmaydi. Ayol kishining mayin ovozda kompaniya yo‘lovchilarga kechki ovqati, ertalabki nonushta hamda aeroportga yaqin mehmonxonaga talonlar berilishini e’lon qildi. Serxio bu slavyanlar mamlakatiga birinchi kelishi bo‘lgani uchunmi, ochig‘i uni tomosha qilish haqida o‘yladi. Aeroportda bankning yo‘lakay qo‘nib o‘tadigan yo‘lovchilarga xizmat qiladigan bo‘limi bor edi. Biroq bir oqshom uchun dollar maydalashning hojati yo‘q, shekilli. Yaxshisi kechki ovqatning o‘zi bilan kifoyalanib qolish kerak. Serxio talon beriladigan darcha tomonga yo‘l oldi.
Yo‘lovchilar mehmonxonaning eshigi oldida avtobusdan tushishdi. Qor yog‘moqda edi. Serxio hayotida bor-yo‘g‘i ikkinchi bor qorni ko‘rishi. Bir yil avval xuddi shunday xizmat safariga kelib Nyu-Yorkda ko‘rgandi. O‘n sakkiz gradus sovuq. Serxioning quloq uchlari shishib ketdi, u sovuqdan qalt-qalt titrar va samolyotda qolgan ko‘k sharfi haqida xayol qilardi. Darvoqe, mehmonxonaning eshigi ochildi. Iliqqina havo yuz-ko‘ziga urilib u tetiklashdi va afsus bilan yonida xotini Klara bilan besh yashar o‘g‘li Eduardo yo‘qligiga achindi. Serxio Rivera har qalay nima desangiz ham oilaparvar edi.
Restoranda ikki kishilik, to‘rt kishilik hamda olti kishilik stollar bo‘sh edi. U kechki ovqatni bir o‘zi o‘tirib yeyish va xotirjam kitob o‘qish umidida ikki kishilik stolni tanladi. Biroq, o‘sha zahoti bir kishi kelib: “Ruxsat bering,” – dedi-da, javobini kutmay, bo‘sh o‘ringa o‘tirdi.
Chaqirilmagan mehmon argentinalik bo‘lib, parvoz qilishdan o‘lgudek qo‘rqarkan. “Ba’zilar tumor taqib yurishadi, – dedi u. – Meni bitta og‘aynim bor, mana bunaqa feruza toshli kalit osgichsiz o‘la qolsa samolyotga chiqmaydi. Boshqasi parvozga o‘zi bilan “Martin Fiyerro” kitobini olib oladi. Meni aytmaysizmi? Men San-Frantsiskoda, xitoy mahallasidan yaponlarning ikkita tangasini sotib oldim. Kulishning hojati yo‘q, nima keragi bor… Lekin tumor bilan ham baribir qo‘rqaman”.
Avvaliga Rivera javob tariqasida to‘ng‘illab, kulib o‘tirdi, biroq bir ozdan so‘ng kitobni qo‘yib, u ham tumorlar haqida hikoya qilishga tushib ketdi. “Mana meni vahimalarim, ishonsangiz tumandek tarqalib ketdi. Men doim o‘zim bilan “shifer” ruchkasini olib yuraman, faqat besiyoh. Avvalambor cho‘ntagimga solganda kostyumimni rasvo qilmaslik uchun, qolaversa, ishonchim komil, parvoz chog‘i u cho‘ntagimda bo‘lsa hammasi yaxshi degani. Faqat albatta bo‘sh, siyohsiz bo‘lishi lozim. Mana bu safar uning siyohini to‘kib tashlash esimdan chiqibdi, lekin shunga qaramay, ko‘rib turganingizdek, soppa-sog‘man”. Serxioga xuddi argentinalik unga yozg‘irib qarayotgandek tuyuldi-yu, qo‘shimcha qilishga oshiqdi: “Ochig‘ini aytsam, men taqdirga ishonaman. Basharti, ajaling yetgan bo‘lsa, samolyot portlab ketadimi yoki gultuvak yettinchi qavatdan to‘ppa-to‘g‘ri boshingga tushib ketadimi. Farqi yo‘q”. “Ha, lekin man, har qalay gultuvakni lozim topgan bo‘lardim, – dedi argentinalik. – Turgan gapki, vosvos, lekin tirik qolasan”.
Argentinalik shirinlikni oxirigacha yemadi (“tag‘in Yevropada shokoladli krem tayyorlashni bilishadi, deyishgandi!) va o‘zining xonasiga ketdi. Riverening boshqa o‘qigisi kelmadi, u sigaret tutatib, turkcha qahva sovushini kuta boshladi. Yana qanchadir vaqt o‘tirdi, qarasa stollar bo‘shab, odamlar turib ketishibdi, u ham oxirida qolmaslik uchun shoshildi. Ikkinchi qavatga, o‘zining xonasiga chiqdi. Pijamasi jomadonida qolgani tufayli trusikda yotdi. Dastlab ancha vaqt kitob o‘qidi. Biroq, Agata Kristi povestidagi sir allaqachon ma’lum bo‘lganiga qaramay, ko‘ziga uyqu kelmasdi. Kitob orasiga qo‘yadigan karton qog‘oz o‘rnida o‘g‘lining surati turardi. Kichkintoy Eduardo El-Pinardagi baland dyunalarda chelak ko‘tarib turar va yalang‘och qornini chiqarib olgancha iljayib tushgandi. Rivera ham kulib qo‘ydi-da, chiroqni o‘chirib, radioni yoqdi. Biroq diktor hayajonli ovozda, allaqaysi tilda bir nimalar deb g‘o‘ldirardi, u hafsalasi pir bo‘lib radioni o‘chirdi.
Telefon jiringladi. Rivera paypaslab go‘shakni topdi. Kimdir ing­liz tilida hozir soat sakkiz bo‘ldi, xayrli tong, 914-reys yo‘lovchilari soat 9.30 da pastga tushishlarini so‘raymiz, avtobus kutadi, parvoz taxminan 11.30 larga belgilanganini e’lon qildi. Yuz-qo‘lini yuvib, nonushta qilib olish uchun vaqt yetarli edi. Cho‘milib chiqqandan keyin Montevideodan beri almashtirilmagan ichki kiyimlarini kiyishga ko‘ngli bo‘lmadi. Rivera soqolini olarkan, haftaning qolgan kunlariga uchrashuvlarini qanday rejalash haqida o‘ylardi. “Bugun seshanba, beshinchi – deb xayol qilardi u, – qaysi bir uchrashuvlarni qoldirishga to‘g‘ri keladi. Boshqa iloji yo‘q” . U boshqaruv raisining so‘nggi topshirig‘ini esladi; “Shuni unutmangki, Rivera, sizning ko‘tarilishingiz “Sapeks” odamlari bilan suhbatni qanday hal qilishingizga bog‘liq. Modomiki, shunday ekan, bundan chiqdi, boshqa ishlarning bari kutib turishi mumkin, chorshanba kunini bemalol “Sapeks” ning iltifotli ishbilarmonlari bilan uchrashuvga bag‘ishlashi mumkin. Oqshom ular albatta uni striptiz kabarega taklif qilishadi. Boyaqish Pereyra ikki yil avval ular bilan o‘sha yerda bo‘lgan – haligacha o‘ziga kelolmaydi.
Serxio bir o‘zi nonushta qildi, roppa-rosa to‘qqiz yarimda otelning eshigi yoniga avtobus keldi. Qor kechagidan ko‘ra kuchliroq yog‘ar, sovuq suyak-suyakdan o‘tay derdi. Aeroportga kelishdi. Rivera afsuslanib keng oynadan qaradi. Kulrang kombinezon kiyib olgan kishilar samolyot yonida uymalashardi. Birdan o‘n besh minut o‘tganda radiodan 914 – reysli samolyotning uchishi yana qoldiriladi, u ehtimol uch soatdan keyin uchishi mumkin, deb e’lon qilishdi. Kompaniya yo‘lovchilarga aeroport restoranida tushlik qilish uchun talon berarkan.
Rivera tutoqib ketdi. Uni hiqichoq tutib qoldi – nuqul asabiylashganda shunaqa bo‘lardi. Jag‘lari bilan qo‘shib qandaydir og‘riq turardi. Yana daricha oldida navbatga turishga to‘g‘ri keldi. Soat uch yarimda boya xabar bergan ovoz havas qilarlik sokinlik bilan “texnik sabablarga ko‘ra 914 – reys ertaga, 12.30 ga qoldiriladi, deb e’lon qildi. Nihoyat yo‘lovchilar nolishga tushishdi “Bu qanaqa bema’nilik”, “sharmandalik”, “haqorat” degan so‘zlar chalindi Bolalar qiyqirib yuborishdi, ulardan bitta-yarimtasi jahli chiqqan ota-onalaridan tarsaki yeb, pusib qolishdi. Argentinalik sal naridan Riveraga qarab bosh chayqadi, aftidan u: “Ana ko‘rdingizmi, siz bo‘lsangiz kulayotgandingiz”, degandek bo‘lardi. Riveraning oldidagi bir ayol taqdirga tan bergandek itoatkorona: “Loaqal buyumlarimizni qaytarib berishsa-chi”, – dedi.
Riveraning achchig‘i chiqib bo‘g‘ilayozdi – radiodan Aviakompaniyaning marhamati bilan xuddi o‘sha boyagi ovoz darchadan kechki ovqatga, ertangi nonushtaga hamda mehmonxonada tunash uchun talonlar olishlari mumkinligini e’lon qildi. Darcha yoniga kelgan borki, talon berayotgan qiz bilan ma’nisiz va befoyda munozara qilardi. Rivera xotirjamgina, indamay, achchiq kinoya bilan kulimsiragan ko‘yi talonni olishni o‘ziga ep ko‘rdi, bechora qiz nima qilarini bilmay unga tezgina minnatdorlik bilan qarab qo‘ydi.
Uning noroziligi boshqalarga ham ta’sir qilardi. U shuni his qilib, to‘rt kishilik stolga o‘tirdi. “ Ularni otib tashlash kamlik qiladi”, – deya ko‘nglidagini aytdi sochlarini bir tutam qilib o‘rab olgan ayol kavshana turib. Riveraning ro‘parasida o‘tirgan janob dastro‘molini ochib aksirdi, so‘ng patqog‘oz olib, mo‘ylabini artdi. “Mening fikrimcha, ular bizni boshqa kompaniyaga berib yuborishlari mumkin edi”, – dedi astoydil xafa bo‘lib senora. “Biz judayam ko‘pmiz”, – dedi janob mo‘ylabini patsochiq bilan artarkan. Rivera gapga qo‘shilishni lozim deb bildi. “Qishda uchish judayam noqulay”, – dedi u, biroq o‘sha zahoti bekorga bunday deganini tushunib qoldi. Senora unga e’tiroz bildirdi: “Yanglishmasam, kompaniya biron marta ham ob-havo yomonligini ro‘kach qilmayapti. Yoki siz ham gap texnik nosozlikda ekaniga ishonmaysizmi?” Shu choq kutilmaganda stol atrofida o‘tirgan to‘rtinchi ulfatlari gap tashladi, uning ovozi xirillagan, nemischa aktsent bilan: “Menga styuardessa tushuntirib aytdiki, radioapparaturaga nimadir bo‘pti”, – dedi. “Yaxshi, – dedi uning gapini ma’qullab Rivera, – modomiki shunday ekan, tushunarli parvozni nega bekor qilishayotgani, to‘g‘rimi?”
Restoranning narigi boshida argentinalik qo‘lini paxsa qilib gapirardi. U, aftidan Aviakompaniyani la’natlar, daqiqa o‘tgan sari uning harakati tobora xunuk tus olardi. Qahvani ichib olgach, Rivera zalning liftga yaqin qismiga borib o‘tirdi. Yettinchi qavatning zalida o‘yin-kulgu qilish uchun qandaydir odamlar izdihomi yig‘ilardi. Otelga allaqanday odamlar kirar, palto, shlyapa va sharflarini garderobdan olishar, lift­ni kutib yoshlar chiroyli, bashang qora kostyumlarda, yosh, go‘zal qizlar xollda turishardi. Zinalardan yigit-qizlar gaplashib, kulishib tushib kelishar, Rivera ularning nega kulayotganiga, tushunmasligiga achinardi. U daf’atan aqldan ozgulik darajada o‘zini tanho sezdi. Kimningdir yoniga kelib chekish so‘rashini, hazillashishini yoki mana shu tushuniksiz – qandaydir kulguli tilda nimalardir gapirish mumkin ekanini, biron nima so‘rashini hoxlab qoldi. Biroq, biron kimsa to‘xtashi u yoqda tursin, unga hech zog‘ qaramadi ham. Ular o‘zlari bilan o‘zlari mashg‘ul edilar, undan o‘sha tushuniksiz tili va tushunib bo‘lmaydigan quvonchi bilan begona edilar.
Hafsalasi pir bo‘lgan, ranjigan Rivera o‘zining xonasiga ko‘tarildi, bu safar unga sakkizinchi qavat tushgandi. Yechinib o‘ringa yotdi. Zarur ishlarini qayta ko‘rib chiqish uchun bir varaq qog‘oz oldi. Uchta familiyani yozdi: Kornfeld, Brunnel, Frid. To‘rtinchisini yozmoqchi bo‘ldi, iloji bo‘lmadi – butunlay xotirasidan ko‘tarilibdi. Familiyasi “E” harfidan boshlanishi esida faqat. O‘zining kutilmaganda esidan chiqarishidan achchig‘i chiqqan Rivera chiroqni o‘chirib uxlamoqchi bo‘ldi. Iloji bo‘lmadi. Uzok, uyqusiz tun oldinda turganini his qildi. Uyqusizlik nima ekanini u yaxshi bilardi, bir necha yil avval sinab ko‘rgan. Biron nima o‘qisa yaxshi bo‘lardi, tinchirdi. Buning ham iloji yo‘q – Agata Kristining kitobi samolyotda qolgan edi. Serxio o‘g‘li haqida o‘ylay boshladi va shunday xayol bilan bir narsani angladi: u bir sutka mobaynida xotini haqida o‘ylamabdi. Ko‘zlarini yumib yotishi, uxlashi kerak… U uch minut uxladim, deb qasam ichishi mumkin, ko‘p emas, shunga qaramay, olti soat uxlabdi deng. Telefon jiringladi. Yana ingliz tilida avtobus mehmonxona yonida birdan chorak o‘tganda kutadi va yo‘lovchilarni aeroportga eltib qo‘yadi, deya e’lon qilindi. Ichki ko‘ylagini almashtirolmasligi uni shunchalar asabiylashtirar ediki, Rivera umuman yuvinmaslikka qaror qildi. Ammo tishlarini yuvishga u o‘zini majbur etdi. Aeroportda, restoranda u kutilmaganda quvondi. Rivera ilgari totib ko‘rmagan qandaydir mamnuniyat tuyg‘usi uni to‘lqinlantirdi. Bunga cho‘ntagidan Kompaniyaning talonini olib qanddonning tagiga qistirib qo‘ygani sabab bo‘lgandi.
Kompaniya hisobidan nonushta qilib, u katta divanga o‘tirdi. Hech kim bu yerga o‘tirmadi, chunki divan tualetning to‘g‘risiga qo‘yilgan edi. Qayerdandir besh yoshli oppoqqina, sepkildor qizcha paydo bo‘ldi. U qo‘lida qo‘g‘irchoq ko‘tarib olgan, to‘ppa-to‘g‘ri Riveraga tikilib qarardi. “Isming nima?” – dedi u so‘zlarini buzib talaffuz qilarkan nemis tilida. “Karl”, – deb javob berdi u. “A! – dedi qizcha. – Meniki esa Gertruda”. Uning iltifotiga javob qaytarish kerak edi, Serxio:”Qo‘g‘irchog‘ingni-chi, ismi nima?”, – deb so‘radi. “Uning nomi Lotta”, – deb javob berdi Gertruda.
Ularning yoniga boshqa qizaloq keldi, yoshi to‘rtlarda, u ham op­poqqinadan kelgan, uniyam qo‘g‘irchog‘i bor. Gertrudaning qarshisiga kelib turdi-da, frantsuzchalab: “Sening qo‘g‘irchog‘ing ko‘zlarini yumadimi?”, – deb so‘radi. Rivera uning savolini nemis tiliga o‘girdi, keyin javobini frantsuzchaga tarjima qildi. Ha, Lotta ko‘zlarini yumadi. Keyin frantsuz qizchaning ismi Madlena ekani ma’lum bo‘ldi, qo‘g‘irchog‘ining ismi esa – Ivetta ekan. Rivera diqqat bilan tarjima qildi: Ivetta ko‘zlarini yumadi va buning ustiga “oyi”, – deydi. Xuddi shu payt har xil gaplar paydo bo‘ldi: shokolad haqida, masxarabozlar, dadasi haqida. Rivera ishini halol, sinxronistga o‘xshab bajarardi, lekin qizchalar unga zarracha e’tibor berishmasdi. U qizlarni o‘zicha o‘zining Eduardosi bilan xayolan solishtirdi, shunday xulosaga keldiki, uning o‘g‘li xuddi shu qizlarga o‘xshar, zarracha farq qilmas edi, shuni his qilgach, yengil tortdi.
Madlena qo‘lini Gertrudaga uzatdi. U o‘zining qo‘lini yashirib, ke­yin o‘ylanib qoldi. Qizlar qo‘l ushlashib olishdi. Gertrudaning moviy ko‘zlari charaqlardi. Madlena ham mamnun chiyillab qo‘ydi. Ularga tarjimon zarur bo‘lmay qoldi. Lotta bilan Ivettaning egalari qo‘llarini qo‘yib yubormay, hatto o‘zlari uchun juda ko‘p ishlar qilgan odam bilan xayrlashmay uzoqlashishdi.
“Kompaniya e’lon qiladi…” – degan ovoz yangradi radiodan. Bu safar ovoz unchalik mayin emasdi. U diltang bir sukunat qo‘ynida yangradi. “Kompaniya shuni ma’lum qiladiki, texnik nosozlikni bartaraf qilishning iloji bo‘lmayapti. 914 – reysning uchishi ertaga qoldiriladi. Uchish vaqtini oldindan xabar qilamiz”.
Rivera navbatga turish uchun darcha yoniga yugurib borganida o‘ziga o‘zi hayron qoldi. Kechki ovqatga, nonushtaga, tushlikka va mehmonxonaga nomer olmoqchi bo‘lganlar ko‘p edi va Serxio sakkizinchi bo‘ldi. Nachora, bo‘lar ish bo‘ldi! Darichadagi qiz unga tanish talonni uzatdi va … Rivera bamisli imtihon topshirgan yoki amali oshirilgandek o‘zini g‘alati sezdi, balki unga va’da qilingan hissadorlik jamiyatidagi yoki o‘zi uchun ishonch, qo‘nalg‘a, boshpana topgandek bo‘ldi.
O‘sha mehmonxonadagi kechki ovqatni tanavvul qilish (sarsabildan ajoyib sous, venacha shnitsel, qaymoq bilan qulupnay va buning ustiga quling o‘rgilsin pivo, Serxio esladi, bunaqasini qachonlardir ichgan edi). Birdan u behad xursand bo‘lib ketganini tushunib yetmasligini ang­ladi. Yana bir sutka qolishar ekan! Yana bir qancha ishlarni boshqa kunga qoldirish kerak bo‘ladi. Serxio birinchi kecha birga ovqatlangan argentinalik bilan gaplashib qoldi. Lekin argentinalik nuqul peronizmning xavfli ekani haqida tinimsiz gapirardi. Bu mavzu Riverani unchalik tashvishga solmasdi. U o‘zini charchaganga solib beshinchi qavatdagi xonasiga jo‘nadi.
Serxio ish bo‘yicha gaplashishi kerak bo‘lgan odamlarni yozib chiqmoqchi bo‘ldi, biroq u bor-yo‘g‘i ikki kishining: Frid bilan Brunnelni eslab qolgan ekan. U qah-qah urib kulib yubordi. Kulgudan karavot titrab ketdi. Ajabo, qo‘shni xonadan tinchlikni saqlang, deb taqillatishmadi. U o‘zini bosib oldi va jomadonda barcha tanish-bilishlari, ularning manzillari va telefonlari yozilgan yon daftarcha qolganini eslab xotirjam bo‘ldi. U qavilgan ko‘rpa va tugma qadalgan choyshabda yotar ekan, o‘zini baxtiyor sezardi. Bolaligida, qishning uzoq kechalari mana shunday o‘rinda u yonboshidan bu yonboshiga ag‘anab yotardi. Uxlashdan oldin u Eduardo haqida (bola suratda qo‘lida chelak bilan qimirlamay turardi), o‘ylab yotdi, ammo o‘sha zahoti uyqusi keldi, u Klarani o‘ylamaganini ham unutib uxlab qoldi.
U uyg‘ondi va beixtiyor o‘zining egni-boshiga qaradi – kir-chir, oddiygina kir, ayniqsa, ishtoni va maykasi. Ko‘zlarini chala-chulpa yuvdi va tishlarini yuvmaslikka qaror qildi. Yana o‘rniga yotdi va zarur xabarni telefon qilib aytishlarini kuta boshladi. U kiyinarkan Aviakompaniyaning passajirlar haqida qayg‘urayotganidan xursand bo‘ldi. “Har doim shu Aviakompaniya samolyotlarida uchaman”, – deb o‘yladi o‘zicha va yosh to‘la ko‘zlarini yumdi. Ko‘zlarini ochganida kalendarni ko‘rdi. Ilgari nega uni sezmagan ekan? Chorshanba, o‘n birinchi sana turardi kalendarda. Yettinchi, payshanba emasmi? U barmoqlarini bukib sanashga tushdi va shu qog‘oz boshqa oy yoki boshqa yilga mansub, degan qarorga keldi. Hayotdan nechog‘lik orqada qolgan davlat! U o‘rnidan turdi, otlanib restoranga tushdi, nonushta qilgach, avtobusga o‘tirdi.
Aeroport shovqin edi. Birinchisi chililik, ikkinchisi Ispaniyadan kelgan eru xotinlar reyslarni hadeb o‘zgartirilayotganidan norozi bo‘lardi. Ular emizikli bolalari bilan – birlarini qiz, boshqalarini o‘g‘li bor edi – sayohat qilishardi. Aviakompaniya ularni taglik bilan ta’minladi, nari borsa samolyotda yotgan jomadondan o‘z tagliklarini olishga ruxsat berdi. Darichadagi qiz qo‘lidan kelganicha o‘zini himoya qilardi: Kompaniya imkoni boricha ko‘zda tutilmagan kechikish bilan bog‘liq noqulay sharoitni bartaraf etadi, derdi.
Ko‘zda tutilmagan ushlanish. To‘xtab qolish. Majburiy, kutilmagan. Serxio Rivera bu so‘zlarni ixtiyorsiz eshitar va bamisli yangitdan tug‘ilardi. Ehtimol o‘zi shuni hoxlar. Bir umr, hamisha (qaysiki, hammasi teskariligi zaruratdan, tez, mumkin bo‘lmagan tarzda, shoshilinch, doim shoshilinch). U aeroportdagi yozuvlarga tikildi: “Chiqish”, ”Tashrif buyurgan passajirlar uchun”, “Uchib ketayotganlar uchun”, “Val­yuta almashtirish”, “Erkaklar uchun”, “Valyuta almashtirish”, “Xonimlar uchun”, “Kirish ta’qiqlanadi”, “Tranzit passajirlar uchun”, “Emakxona”… Hammasi odatiy, qadrdon.
Vaqti-vaqti bilan o‘sha ayolning ovozi navbatdagi samolyotning uchib kelgani yoki uchib ketayotgani haqida ma’lumot berardi. Lekin 914 – reys haqida boshqa hech narsa demadi. Uchishga nimadir bir joyda qimir etmay turgan samolyot hamon o‘t-o‘lan ustida turar, atrofida kombinezon kiygan mexaniklar uymalashar, uzundan-uzun shlanglarni tortqilashar, “jiplar” ishchilarni goh olib kelishar, goh olib ketishar, qandaydir ehtiyot qismlar…
“Sabotaj bu, sabotaj”, – deb qichqirardi birinchi klassda uchib kelayotgan baland bo‘yli italiyalik. Rivera o‘zining bilganicha ish tutdi – u Aviakompaniyaning darichasi yaqinida turdi. Hozir radiodan kutilmaganda to‘xtab qolganlik haqida ma’lumot berishadi, u bugun kechki ovqat, ertangi nonushta, mehmonxonaga talon uchun birinchi bo‘lib nav­batda turadi.
Gertruda bilan Madlena har doimgidek qo‘l ushlashib yonidan o‘tib ketishdi. Ularning qo‘g‘irchoqlari yo‘q edi. Chamasi qizlar ( o‘sha qizlarmi yoki boshqalarmi? Yevropadagi mallasochlar bir-biriga o‘xshaydi) Serxio Rivera singari kutilmagan turib qolishga sira qarshi emasdilar. U endi barcha ishlarni, uchrashuvni qoldirish kerak, deb o‘yladi… kim bilan edi? Qani jillaqurisa bittasining nomini eslab ko‘ray-chi. Yo‘q, hammasini unutibdi! Serxio telbalarcha hayajonlandi.
Birdan uning ko‘zi elektr kalendarning raqamlariga tushdi: “7, dushanba”. Ahmoqlikni qarang! U ahamiyat bermaslikka harakat qildi. Xuddi shu daqiqada aeroportning keng zali hozirgina kelgan passajirlar bilan to‘ldi. Ularning orasida Rivera bir yoshgina yigitchani ko‘rdi va yuragida tanish, unutilayozgan bir tuyg‘uni tuydi. O‘spirin Serxioga ahamiyat ham bermay uning yonidan o‘tib ketdi. U yashil shim va qora etik kiygan qiz bilan valaqlashib kelardi. Keyin o‘spirin bufetga borib ikki stakan apelsin sharbatidan olib keldi. Shundoqqina divanda o‘tirgancha Rivera esini yo‘qotib qo‘ygandek ulardan ko‘zini uzmasdi.
“Bu yerda bir soatcha bo‘larkanmiz, akam aytdi”, – dedi qiz. O‘spirin lablarini ro‘molchasi bilan artdi. “Men tezroq borgim kelyapti”. – “Men ham”, – javob berdi qiz. “Xo‘sh, sen menga yozgin. Kim biladi. Balki ko‘risharmiz. Axir biz bir-birimizga yaqin bo‘lamiz”. – “Kel hozir bir-birimizning manzilimizni yozib olamiz”, – deb taklif qildi qiz.
O‘spirin ruchkani oldi, qiz qizil yon daftarchasini oldi. Ulardan ikki qadam narida Serxio Rivera lablarini qimtib jimgina o‘tirardi.
“Yoz, – dedi qiz. – Mariya Elena Suares, Kyonigshtrasse, 21, Nyurnberg. Seni nima deb yozay?” – Eduardo Rivera. Lagergasse, 9, Vena-tri”. – “U yerda necha kun bo‘lasan?” – “Hozircha bir yil”, – dedi yigitcha. ”Baxtli ekansan! Otang qarshi emasmi?”
O‘spirin nimadir dedi, shu daqiqalarda radiodan o‘sha ayol ovozi kelayotgani uchun Serxio uni eshitmadi, faqat qandaydir bo‘g‘iq ovoz e’lon qildi: “Aviakompaniya ma’lum qiladiki, texnik sabablarga ko‘ra 914 – reys ertaga qoldiriladi. Uchish vaqti qo‘shimcha e’lon qilinadi”.
Ovoz o‘chdi. Serxio bir ozdan so‘ng yana yigitchaning ovozini eshitdi: “Keyin, u mening otam emas, o‘gay, tushundingmi? Mening otam allaqachon vafot etgan, aviahalokatda o‘lgan”.

Rus tilidan Olim Otaxon tarjimasi

Марио Бенедетти. Эҳтимол тузатиб бўлмас (ҳикоя)

Радиодан “Авиакомпания 914 – рейсни мажбуран 24 соатга кечиктирди” деб эълон қилишди. Серхио Ривера аламидан ҳатто ерни бир тепди. Уларнинг бунақа қилиғини у яхши билади, турган гапки, бундай вазиятдан кейин деярли ёд бўлиб кетган баҳоналар айтилади: яхшиси кўтарилгандан кейин ҳавода бирон тузатиб бўлмас техник носозликка рўпара келгандан кўра рейсни қолдирган маъқулроқ деган тушунчаларга борилганининг сабаблари айтиб ўтилади. Кўзда тутилмаган кечикиш Серхионинг барча ишларининг белига тепарди. Унинг иш бўйича учрашуви эртага келишиб қўйилган эди.

Майли, ташвиш қилишнинг ҳожати йўқ. Қўлингдан барибир ҳеч нарса келмайди. Аёл кишининг майин овозда компания йўловчиларга кечки овқати, эрталабки нонушта ҳамда аэропортга яқин меҳмонхонага талонлар берилишини эълон қилди. Серхио бу славянлар мамлакатига биринчи келиши бўлгани учунми, очиғи уни томоша қилиш ҳақида ўйлади. Аэропортда банкнинг йўлакай қўниб ўтадиган йўловчиларга хизмат қиладиган бўлими бор эди. Бироқ бир оқшом учун доллар майдалашнинг ҳожати йўқ, шекилли. Яхшиси кечки овқатнинг ўзи билан кифояланиб қолиш керак. Серхио талон бериладиган дарча томонга йўл олди.
Йўловчилар меҳмонхонанинг эшиги олдида автобусдан тушишди. Қор ёғмоқда эди. Серхио ҳаётида бор-йўғи иккинчи бор қорни кўриши. Бир йил аввал худди шундай хизмат сафарига келиб Нью-Йоркда кўрганди. Ўн саккиз градус совуқ. Серхионинг қулоқ учлари шишиб кетди, у совуқдан қалт-қалт титрар ва самолётда қолган кўк шарфи ҳақида хаёл қиларди. Дарвоқе, меҳмонхонанинг эшиги очилди. Илиққина ҳаво юз-кўзига урилиб у тетиклашди ва афсус билан ёнида хотини Клара билан беш яшар ўғли Эдуардо йўқлигига ачинди. Серхио Ривера ҳар қалай нима десангиз ҳам оилапарвар эди.
Ресторанда икки кишилик, тўрт кишилик ҳамда олти кишилик столлар бўш эди. У кечки овқатни бир ўзи ўтириб ейиш ва хотиржам китоб ўқиш умидида икки кишилик столни танлади. Бироқ, ўша заҳоти бир киши келиб: “Рухсат беринг,” – деди-да, жавобини кутмай, бўш ўринга ўтирди.
Чақирилмаган меҳмон аргентиналик бўлиб, парвоз қилишдан ўлгудек қўрқаркан. “Баъзилар тумор тақиб юришади, – деди у. – Мени битта оғайним бор, мана бунақа феруза тошли калит осгичсиз ўла қолса самолётга чиқмайди. Бошқаси парвозга ўзи билан “Мартин Фиерро” китобини олиб олади. Мени айтмайсизми? Мен Сан-Францискода, хитой маҳалласидан японларнинг иккита тангасини сотиб олдим. Кулишнинг ҳожати йўқ, нима кераги бор… Лекин тумор билан ҳам барибир қўрқаман”.
Аввалига Ривера жавоб тариқасида тўнғиллаб, кулиб ўтирди, бироқ бир оздан сўнг китобни қўйиб, у ҳам туморлар ҳақида ҳикоя қилишга тушиб кетди. “Мана мени ваҳималарим, ишонсангиз тумандек тарқалиб кетди. Мен доим ўзим билан “шифер” ручкасини олиб юраман, фақат бесиёҳ. Авваламбор чўнтагимга солганда костюмимни расво қилмаслик учун, қолаверса, ишончим комил, парвоз чоғи у чўнтагимда бўлса ҳаммаси яхши дегани. Фақат албатта бўш, сиёҳсиз бўлиши лозим. Мана бу сафар унинг сиёҳини тўкиб ташлаш эсимдан чиқибди, лекин шунга қарамай, кўриб турганингиздек, соппа-соғман”. Серхиога худди аргентиналик унга ёзғириб қараётгандек туюлди-ю, қўшимча қилишга ошиқди: “Очиғини айтсам, мен тақдирга ишонаман. Башарти, ажалинг етган бўлса, самолёт портлаб кетадими ёки гултувак еттинчи қаватдан тўппа-тўғри бошингга тушиб кетадими. Фарқи йўқ”. “Ҳа, лекин ман, ҳар қалай гултувакни лозим топган бўлардим, – деди аргентиналик. – Турган гапки, восвос, лекин тирик қоласан”.
Аргентиналик ширинликни охиригача емади (“тағин Европада шоколадли крем тайёрлашни билишади, дейишганди!) ва ўзининг хонасига кетди. Риверенинг бошқа ўқигиси келмади, у сигарет тутатиб, туркча қаҳва совушини кута бошлади. Яна қанчадир вақт ўтирди, қараса столлар бўшаб, одамлар туриб кетишибди, у ҳам охирида қолмаслик учун шошилди. Иккинчи қаватга, ўзининг хонасига чиқди. Пижамаси жомадонида қолгани туфайли трусикда ётди. Дастлаб анча вақт китоб ўқиди. Бироқ, Агата Кристи повестидаги сир аллақачон маълум бўлганига қарамай, кўзига уйқу келмасди. Китоб орасига қўядиган картон қоғоз ўрнида ўғлининг сурати турарди. Кичкинтой Эдуардо Эль-Пинардаги баланд дюналарда челак кўтариб турар ва яланғоч қорнини чиқариб олганча илжайиб тушганди. Ривера ҳам кулиб қўйди-да, чироқни ўчириб, радиони ёқди. Бироқ диктор ҳаяжонли овозда, аллақайси тилда бир нималар деб ғўлдирарди, у ҳафсаласи пир бўлиб радиони ўчирди.
Телефон жиринглади. Ривера пайпаслаб гўшакни топди. Кимдир инг­лиз тилида ҳозир соат саккиз бўлди, хайрли тонг, 914-рейс йўловчилари соат 9.30 да пастга тушишларини сўраймиз, автобус кутади, парвоз тахминан 11.30 ларга белгиланганини эълон қилди. Юз-қўлини ювиб, нонушта қилиб олиш учун вақт етарли эди. Чўмилиб чиққандан кейин Монтевидеодан бери алмаштирилмаган ички кийимларини кийишга кўнгли бўлмади. Ривера соқолини оларкан, ҳафтанинг қолган кунларига учрашувларини қандай режалаш ҳақида ўйларди. “Бугун сешанба, бешинчи – деб хаёл қиларди у, – қайси бир учрашувларни қолдиришга тўғри келади. Бошқа иложи йўқ” . У бошқарув раисининг сўнгги топшириғини эслади; “Шуни унутмангки, Ривера, сизнинг кўтарилишингиз “Сапекс” одамлари билан суҳбатни қандай ҳал қилишингизга боғлиқ. Модомики, шундай экан, бундан чиқди, бошқа ишларнинг бари кутиб туриши мумкин, чоршанба кунини бемалол “Сапекс” нинг илтифотли ишбилармонлари билан учрашувга бағишлаши мумкин. Оқшом улар албатта уни стриптиз кабарега таклиф қилишади. Бояқиш Перейра икки йил аввал улар билан ўша ерда бўлган – ҳалигача ўзига келолмайди.
Серхио бир ўзи нонушта қилди, роппа-роса тўққиз яримда отелнинг эшиги ёнига автобус келди. Қор кечагидан кўра кучлироқ ёғар, совуқ суяк-суякдан ўтай дерди. Аэропортга келишди. Ривера афсусланиб кенг ойнадан қаради. Кулранг комбинезон кийиб олган кишилар самолёт ёнида уймалашарди. Бирдан ўн беш минут ўтганда радиодан 914 – рейсли самолётнинг учиши яна қолдирилади, у эҳтимол уч соатдан кейин учиши мумкин, деб эълон қилишди. Компания йўловчиларга аэропорт ресторанида тушлик қилиш учун талон бераркан.
Ривера тутоқиб кетди. Уни ҳиқичоқ тутиб қолди – нуқул асабийлашганда шунақа бўларди. Жағлари билан қўшиб қандайдир оғриқ турарди. Яна дарича олдида навбатга туришга тўғри келди. Соат уч яримда боя хабар берган овоз ҳавас қиларлик сокинлик билан “техник сабабларга кўра 914 – рейс эртага, 12.30 га қолдирилади, деб эълон қилди. Ниҳоят йўловчилар нолишга тушишди “Бу қанақа бемаънилик”, “шармандалик”, “ҳақорат” деган сўзлар чалинди Болалар қийқириб юборишди, улардан битта-яримтаси жаҳли чиққан ота-оналаридан тарсаки еб, пусиб қолишди. Аргентиналик сал наридан Риверага қараб бош чайқади, афтидан у: “Ана кўрдингизми, сиз бўлсангиз кулаётгандингиз”, дегандек бўларди. Риверанинг олдидаги бир аёл тақдирга тан бергандек итоаткорона: “Лоақал буюмларимизни қайтариб беришса-чи”, – деди.
Риверанинг аччиғи чиқиб бўғилаёзди – радиодан Авиакомпаниянинг марҳамати билан худди ўша бояги овоз дарчадан кечки овқатга, эртанги нонуштага ҳамда меҳмонхонада тунаш учун талонлар олишлари мумкинлигини эълон қилди. Дарча ёнига келган борки, талон бераётган қиз билан маънисиз ва бефойда мунозара қиларди. Ривера хотиржамгина, индамай, аччиқ киноя билан кулимсираган кўйи талонни олишни ўзига эп кўрди, бечора қиз нима қиларини билмай унга тезгина миннатдорлик билан қараб қўйди.
Унинг норозилиги бошқаларга ҳам таъсир қиларди. У шуни ҳис қилиб, тўрт кишилик столга ўтирди. “ Уларни отиб ташлаш камлик қилади”, – дея кўнглидагини айтди сочларини бир тутам қилиб ўраб олган аёл кавшана туриб. Риверанинг рўпарасида ўтирган жаноб дастрўмолини очиб аксирди, сўнг патқоғоз олиб, мўйлабини артди. “Менинг фикримча, улар бизни бошқа компанияга бериб юборишлари мумкин эди”, – деди астойдил хафа бўлиб сеньора. “Биз жудаям кўпмиз”, – деди жаноб мўйлабини патсочиқ билан артаркан. Ривера гапга қўшилишни лозим деб билди. “Қишда учиш жудаям ноқулай”, – деди у, бироқ ўша заҳоти бекорга бундай деганини тушуниб қолди. Сеньора унга эътироз билдирди: “Янглишмасам, компания бирон марта ҳам об-ҳаво ёмонлигини рўкач қилмаяпти. Ёки сиз ҳам гап техник носозликда эканига ишонмайсизми?” Шу чоқ кутилмаганда стол атрофида ўтирган тўртинчи улфатлари гап ташлади, унинг овози хириллаган, немисча акцент билан: “Менга стюардесса тушунтириб айтдики, радиоаппаратурага нимадир бўпти”, – деди. “Яхши, – деди унинг гапини маъқуллаб Ривера, – модомики шундай экан, тушунарли парвозни нега бекор қилишаётгани, тўғрими?”
Рестораннинг нариги бошида аргентиналик қўлини пахса қилиб гапирарди. У, афтидан Авиакомпанияни лаънатлар, дақиқа ўтган сари унинг ҳаракати тобора хунук тус оларди. Қаҳвани ичиб олгач, Ривера залнинг лифтга яқин қисмига бориб ўтирди. Еттинчи қаватнинг залида ўйин-кулгу қилиш учун қандайдир одамлар издиҳоми йиғиларди. Отелга аллақандай одамлар кирар, пальто, шляпа ва шарфларини гардеробдан олишар, лифт­ни кутиб ёшлар чиройли, башанг қора костюмларда, ёш, гўзал қизлар холлда туришарди. Зиналардан йигит-қизлар гаплашиб, кулишиб тушиб келишар, Ривера уларнинг нега кулаётганига, тушунмаслигига ачинарди. У дафъатан ақлдан озгулик даражада ўзини танҳо сезди. Кимнингдир ёнига келиб чекиш сўрашини, ҳазиллашишини ёки мана шу тушуниксиз – қандайдир кулгули тилда нималардир гапириш мумкин эканини, бирон нима сўрашини ҳохлаб қолди. Бироқ, бирон кимса тўхташи у ёқда турсин, унга ҳеч зоғ қарамади ҳам. Улар ўзлари билан ўзлари машғул эдилар, ундан ўша тушуниксиз тили ва тушуниб бўлмайдиган қувончи билан бегона эдилар.
Ҳафсаласи пир бўлган, ранжиган Ривера ўзининг хонасига кўтарилди, бу сафар унга саккизинчи қават тушганди. Ечиниб ўринга ётди. Зарур ишларини қайта кўриб чиқиш учун бир варақ қоғоз олди. Учта фамилияни ёзди: Корнфельд, Бруннель, Фрид. Тўртинчисини ёзмоқчи бўлди, иложи бўлмади – бутунлай хотирасидан кўтарилибди. Фамилияси “Е” ҳарфидан бошланиши эсида фақат. Ўзининг кутилмаганда эсидан чиқаришидан аччиғи чиққан Ривера чироқни ўчириб ухламоқчи бўлди. Иложи бўлмади. Узок, уйқусиз тун олдинда турганини ҳис қилди. Уйқусизлик нима эканини у яхши биларди, бир неча йил аввал синаб кўрган. Бирон нима ўқиса яхши бўларди, тинчирди. Бунинг ҳам иложи йўқ – Агата Кристининг китоби самолётда қолган эди. Серхио ўғли ҳақида ўйлай бошлади ва шундай хаёл билан бир нарсани англади: у бир сутка мобайнида хотини ҳақида ўйламабди. Кўзларини юмиб ётиши, ухлаши керак… У уч минут ухладим, деб қасам ичиши мумкин, кўп эмас, шунга қарамай, олти соат ухлабди денг. Телефон жиринглади. Яна инглиз тилида автобус меҳмонхона ёнида бирдан чорак ўтганда кутади ва йўловчиларни аэропортга элтиб қўяди, дея эълон қилинди. Ички кўйлагини алмаштиролмаслиги уни шунчалар асабийлаштирар эдики, Ривера умуман ювинмасликка қарор қилди. Аммо тишларини ювишга у ўзини мажбур этди. Аэропортда, ресторанда у кутилмаганда қувонди. Ривера илгари тотиб кўрмаган қандайдир мамнуният туйғуси уни тўлқинлантирди. Бунга чўнтагидан Компаниянинг талонини олиб қанддоннинг тагига қистириб қўйгани сабаб бўлганди.
Компания ҳисобидан нонушта қилиб, у катта диванга ўтирди. Ҳеч ким бу ерга ўтирмади, чунки диван туалетнинг тўғрисига қўйилган эди. Қаердандир беш ёшли оппоққина, сепкилдор қизча пайдо бўлди. У қўлида қўғирчоқ кўтариб олган, тўппа-тўғри Риверага тикилиб қарарди. “Исминг нима?” – деди у сўзларини бузиб талаффуз қиларкан немис тилида. “Карл”, – деб жавоб берди у. “А! – деди қизча. – Меники эса Гертруда”. Унинг илтифотига жавоб қайтариш керак эди, Серхио:”Қўғирчоғингни-чи, исми нима?”, – деб сўради. “Унинг номи Лотта”, – деб жавоб берди Гертруда.
Уларнинг ёнига бошқа қизалоқ келди, ёши тўртларда, у ҳам оп­поққинадан келган, униям қўғирчоғи бор. Гертруданинг қаршисига келиб турди-да, французчалаб: “Сенинг қўғирчоғинг кўзларини юмадими?”, – деб сўради. Ривера унинг саволини немис тилига ўгирди, кейин жавобини французчага таржима қилди. Ҳа, Лотта кўзларини юмади. Кейин француз қизчанинг исми Мадлена экани маълум бўлди, қўғирчоғининг исми эса – Иветта экан. Ривера диққат билан таржима қилди: Иветта кўзларини юмади ва бунинг устига “ойи”, – дейди. Худди шу пайт ҳар хил гаплар пайдо бўлди: шоколад ҳақида, масхарабозлар, дадаси ҳақида. Ривера ишини ҳалол, синхронистга ўхшаб бажарарди, лекин қизчалар унга заррача эътибор беришмасди. У қизларни ўзича ўзининг Эдуардоси билан хаёлан солиштирди, шундай хулосага келдики, унинг ўғли худди шу қизларга ўхшар, заррача фарқ қилмас эди, шуни ҳис қилгач, енгил тортди.
Мадлена қўлини Гертрудага узатди. У ўзининг қўлини яшириб, ке­йин ўйланиб қолди. Қизлар қўл ушлашиб олишди. Гертруданинг мовий кўзлари чарақларди. Мадлена ҳам мамнун чийиллаб қўйди. Уларга таржимон зарур бўлмай қолди. Лотта билан Иветтанинг эгалари қўлларини қўйиб юбормай, ҳатто ўзлари учун жуда кўп ишлар қилган одам билан хайрлашмай узоқлашишди.
“Компания эълон қилади…” – деган овоз янгради радиодан. Бу сафар овоз унчалик майин эмасди. У дилтанг бир сукунат қўйнида янгради. “Компания шуни маълум қиладики, техник носозликни бартараф қилишнинг иложи бўлмаяпти. 914 – рейснинг учиши эртага қолдирилади. Учиш вақтини олдиндан хабар қиламиз”.
Ривера навбатга туриш учун дарча ёнига югуриб борганида ўзига ўзи ҳайрон қолди. Кечки овқатга, нонуштага, тушликка ва меҳмонхонага номер олмоқчи бўлганлар кўп эди ва Серхио саккизинчи бўлди. Начора, бўлар иш бўлди! Даричадаги қиз унга таниш талонни узатди ва … Ривера бамисли имтиҳон топширган ёки амали оширилгандек ўзини ғалати сезди, балки унга ваъда қилинган ҳиссадорлик жамиятидаги ёки ўзи учун ишонч, қўналға, бошпана топгандек бўлди.
Ўша меҳмонхонадаги кечки овқатни танаввул қилиш (сарсабилдан ажойиб соус, венача шницель, қаймоқ билан қулупнай ва бунинг устига қулинг ўргилсин пиво, Серхио эслади, бунақасини қачонлардир ичган эди). Бирдан у беҳад хурсанд бўлиб кетганини тушуниб етмаслигини анг­лади. Яна бир сутка қолишар экан! Яна бир қанча ишларни бошқа кунга қолдириш керак бўлади. Серхио биринчи кеча бирга овқатланган аргентиналик билан гаплашиб қолди. Лекин аргентиналик нуқул перонизмнинг хавфли экани ҳақида тинимсиз гапирарди. Бу мавзу Риверани унчалик ташвишга солмасди. У ўзини чарчаганга солиб бешинчи қаватдаги хонасига жўнади.
Серхио иш бўйича гаплашиши керак бўлган одамларни ёзиб чиқмоқчи бўлди, бироқ у бор-йўғи икки кишининг: Фрид билан Бруннелни эслаб қолган экан. У қаҳ-қаҳ уриб кулиб юборди. Кулгудан каравот титраб кетди. Ажабо, қўшни хонадан тинчликни сақланг, деб тақиллатишмади. У ўзини босиб олди ва жомадонда барча таниш-билишлари, уларнинг манзиллари ва телефонлари ёзилган ён дафтарча қолганини эслаб хотиржам бўлди. У қавилган кўрпа ва тугма қадалган чойшабда ётар экан, ўзини бахтиёр сезарди. Болалигида, қишнинг узоқ кечалари мана шундай ўринда у ёнбошидан бу ёнбошига ағанаб ётарди. Ухлашдан олдин у Эдуардо ҳақида (бола суратда қўлида челак билан қимирламай турарди), ўйлаб ётди, аммо ўша заҳоти уйқуси келди, у Кларани ўйламаганини ҳам унутиб ухлаб қолди.
У уйғонди ва беихтиёр ўзининг эгни-бошига қаради – кир-чир, оддийгина кир, айниқса, иштони ва майкаси. Кўзларини чала-чулпа ювди ва тишларини ювмасликка қарор қилди. Яна ўрнига ётди ва зарур хабарни телефон қилиб айтишларини кута бошлади. У кийинаркан Авиакомпаниянинг пассажирлар ҳақида қайғураётганидан хурсанд бўлди. “Ҳар доим шу Авиакомпания самолётларида учаман”, – деб ўйлади ўзича ва ёш тўла кўзларини юмди. Кўзларини очганида календарни кўрди. Илгари нега уни сезмаган экан? Чоршанба, ўн биринчи сана турарди календарда. Еттинчи, пайшанба эмасми? У бармоқларини букиб санашга тушди ва шу қоғоз бошқа ой ёки бошқа йилга мансуб, деган қарорга келди. Ҳаётдан нечоғлик орқада қолган давлат! У ўрнидан турди, отланиб ресторанга тушди, нонушта қилгач, автобусга ўтирди.
Аэропорт шовқин эди. Биринчиси чилилик, иккинчиси Испаниядан келган эру хотинлар рейсларни ҳадеб ўзгартирилаётганидан норози бўларди. Улар эмизикли болалари билан – бирларини қиз, бошқаларини ўғли бор эди – саёҳат қилишарди. Авиакомпания уларни таглик билан таъминлади, нари борса самолётда ётган жомадондан ўз тагликларини олишга рухсат берди. Даричадаги қиз қўлидан келганича ўзини ҳимоя қиларди: Компания имкони борича кўзда тутилмаган кечикиш билан боғлиқ ноқулай шароитни бартараф этади, дерди.
Кўзда тутилмаган ушланиш. Тўхтаб қолиш. Мажбурий, кутилмаган. Серхио Ривера бу сўзларни ихтиёрсиз эшитар ва бамисли янгитдан туғиларди. Эҳтимол ўзи шуни ҳохлар. Бир умр, ҳамиша (қайсики, ҳаммаси тескарилиги заруратдан, тез, мумкин бўлмаган тарзда, шошилинч, доим шошилинч). У аэропортдаги ёзувларга тикилди: “Чиқиш”, ”Ташриф буюрган пассажирлар учун”, “Учиб кетаётганлар учун”, “Вал­юта алмаштириш”, “Эркаклар учун”, “Валюта алмаштириш”, “Хонимлар учун”, “Кириш таъқиқланади”, “Транзит пассажирлар учун”, “Емакхона”… Ҳаммаси одатий, қадрдон.
Вақти-вақти билан ўша аёлнинг овози навбатдаги самолётнинг учиб келгани ёки учиб кетаётгани ҳақида маълумот берарди. Лекин 914 – рейс ҳақида бошқа ҳеч нарса демади. Учишга нимадир бир жойда қимир этмай турган самолёт ҳамон ўт-ўлан устида турар, атрофида комбинезон кийган механиклар уймалашар, узундан-узун шлангларни тортқилашар, “жиплар” ишчиларни гоҳ олиб келишар, гоҳ олиб кетишар, қандайдир эҳтиёт қисмлар…
“Саботаж бу, саботаж”, – деб қичқирарди биринчи классда учиб келаётган баланд бўйли италиялик. Ривера ўзининг билганича иш тутди – у Авиакомпаниянинг даричаси яқинида турди. Ҳозир радиодан кутилмаганда тўхтаб қолганлик ҳақида маълумот беришади, у бугун кечки овқат, эртанги нонушта, меҳмонхонага талон учун биринчи бўлиб нав­батда туради.
Гертруда билан Мадлена ҳар доимгидек қўл ушлашиб ёнидан ўтиб кетишди. Уларнинг қўғирчоқлари йўқ эди. Чамаси қизлар ( ўша қизларми ёки бошқаларми? Европадаги малласочлар бир-бирига ўхшайди) Серхио Ривера сингари кутилмаган туриб қолишга сира қарши эмасдилар. У энди барча ишларни, учрашувни қолдириш керак, деб ўйлади… ким билан эди? Қани жиллақуриса биттасининг номини эслаб кўрай-чи. Йўқ, ҳаммасини унутибди! Серхио телбаларча ҳаяжонланди.
Бирдан унинг кўзи электр календарнинг рақамларига тушди: “7, душанба”. Аҳмоқликни қаранг! У аҳамият бермасликка ҳаракат қилди. Худди шу дақиқада аэропортнинг кенг зали ҳозиргина келган пассажирлар билан тўлди. Уларнинг орасида Ривера бир ёшгина йигитчани кўрди ва юрагида таниш, унутилаёзган бир туйғуни туйди. Ўспирин Серхиога аҳамият ҳам бермай унинг ёнидан ўтиб кетди. У яшил шим ва қора этик кийган қиз билан валақлашиб келарди. Кейин ўспирин буфетга бориб икки стакан апельсин шарбатидан олиб келди. Шундоққина диванда ўтирганча Ривера эсини йўқотиб қўйгандек улардан кўзини узмасди.
“Бу ерда бир соатча бўларканмиз, акам айтди”, – деди қиз. Ўспирин лабларини рўмолчаси билан артди. “Мен тезроқ боргим келяпти”. – “Мен ҳам”, – жавоб берди қиз. “Хўш, сен менга ёзгин. Ким билади. Балки кўришармиз. Ахир биз бир-биримизга яқин бўламиз”. – “Кел ҳозир бир-биримизнинг манзилимизни ёзиб оламиз”, – деб таклиф қилди қиз.
Ўспирин ручкани олди, қиз қизил ён дафтарчасини олди. Улардан икки қадам нарида Серхио Ривера лабларини қимтиб жимгина ўтирарди.
“Ёз, – деди қиз. – Мария Элена Суарес, Кёнигштрассе, 21, Нюрнберг. Сени нима деб ёзай?” – Эдуардо Ривера. Лагергассе, 9, Вена-три”. – “У ерда неча кун бўласан?” – “Ҳозирча бир йил”, – деди йигитча. ”Бахтли экансан! Отанг қарши эмасми?”
Ўспирин нимадир деди, шу дақиқаларда радиодан ўша аёл овози келаётгани учун Серхио уни эшитмади, фақат қандайдир бўғиқ овоз эълон қилди: “Авиакомпания маълум қиладики, техник сабабларга кўра 914 – рейс эртага қолдирилади. Учиш вақти қўшимча эълон қилинади”.
Овоз ўчди. Серхио бир оздан сўнг яна йигитчанинг овозини эшитди: “Кейин, у менинг отам эмас, ўгай, тушундингми? Менинг отам аллақачон вафот этган, авиаҳалокатда ўлган”.

Рус тилидан Олим Отахон таржимаси