Oʻ Genri. Nyu Yorklik daydi (hikoya)
Кирилл ёзувидаги матн пастроқда
OʻGenri. Nyu Yorklik daydi (hikoya)
Sopi ismli boshpanasiz daydi Nyu-Yorkdagi Medison maydonida oʻtirib osmonga boqdi. Qoʻliga xazon boʻlgan yaproq kelib tushdi. Qish ham yaqinlashib qoldi. Sopi reja tuzib olishi kerak. U erinib joyidan qoʻzgʻaldi. Sopi ana shu uch oy qishni issiqqina qamoqda, tekin ovqat va yaxshi doʻstlar bilan oʻtkazishni niyat qildi. Odatda u doim shunaqa qiladi. Hozir qamoqqa joʻnashning ayni vaqti chunki tunda maydonda yotsa sovuq qotib chiqadi. Shu sababli Sopi qamalish rejasini amalga oshirishga kirishdi. Bu juda oson. U qimmat bir restoranda ovqatlanadi. Keyin esa toʻlashga puli yoʻqligini aytadi va restoran xodimlari politsiyani chaqirishadi. Tamom-vassalom.
Sopi oʻrnidan turib sekinlik bilan koʻcha boʻylab keta boshladi. Biroz oʻtib u Brodveydagi hashamatli restoranga yetib келди.Аммо Sopi ichkariga kirishi bilan ofitsant uning kir boʻlib ketgan, eski ust-boshi va oyoq kiyimini koʻrib uni koʻchaga uloqtirdi. Sopi endi boshqa reja tuzib yoʻlida davom etdi. Brodveydan ozgina yurganidan soʻng oltinchi Avenyuga yetib keldi. U bir doʻkonning derazasi oldiga kelib toʻxtadi. Uning miyasiga bir fikr keldi. Qoʻliga katta toshni olib uni doʻkon derazasiga qarab otdi. Deraza sinib chil-parchin boʻldi. Odamlar vahimaga tushib toʻrt tomonga qochishdi. Sopi esa pinagini buzmay oʻtiraverdi. “Ana endi politsiya kelib meni qamoqqa oladi” deb ichida sevindi. Uning oldiga bir politsiyachi keldi.
– Buni kim qildi? deb soʻradi u.
– Ehtimol men qilgandirman dedi Sopi tirjayib. Biroq politsiyachi biror ayb qilgan odam hech qachon toʻxtab oʻtirmay qochib qolishini yaxshi bilardi. Shu sababli u Sopiga ishonmadi. Aksincha avtobusga minish uchun yugurib ketayotgan bir kimsani koʻrib qoldi va oʻshaning orqasidan yugirib ketdi.
– Eh! Yana omadim kelmadi! dedi Sopi jahl bilan va yana yoʻlini davom ettirdi. Bir joyga borib yoʻl chetidagi kichik qahvaxonaga koʻzi tushdi. “Mana bunisi soz boʻldi” deb oʻyladi va qahvaxonaga bordi. Bu yerda uning juldur ust-boshiga xech kim eʼtibor bermadi. Sopi maza qilib овқатланди.Кейин ofitsiantga qarab tirjaydi va — afsuski sizga toʻlashga pulim yoʻq, qani politsiyani chaqiring, tezroq boʻling men juda charchadim dedi.
– Politsiyani ovora qilishning keragi yoʻq! dedi ofitsant.
– Hey! Jo! deb sherigini chaqirdi. Ikkalasi Sopini koʻchaga uloqtirishdi. Sopi jahl bilan yerga yotib oldi. Issiqqina qamoq haqidagi hayollari bir zumda puchga chiqdi. Keyin oʻrnidan turib tez tez yurib ketdi. Sopi uzoq yoʻl yurib xoldan toydi. Bir joyda toʻxtab atrofga alangladi. Bir doʻkonning oldida bir yoshgina ayol turardi. Uning yaqinida politsiyachi xam bor edi. Sopi ayolga yaqinroq bordi. U politsiyachi uni kuzatib turganini koʻrdi.
– Men bilan ketmaysanmi, jonginam? deb ayolga ataylab xiralik qila boshladi. Ayol undan ozgina uzoqlashib doʻkon derazasiga qaradi. Sopi politsiyachiga qaradi. U hanuz ularni kuzatib turgandi. Sopi esa yana ayolga gap otdi.
– Mayli dedi ayol kutilmaganda.
– Faqat Politsiya bizni koʻrib qolmasidan bu yerdan tezroq ketaylik dedi u. Bechora Sopi ayolning qoʻlidan tutib bir chekkaga chiqdida uni siltab tashlab orqasiga qaramay qochdi. – Hech qachon qamoqqa tushmasam kerak deb oʻyladi u. Koʻplab teatrlari bor koʻchadan sekinlik bilan ketayotib Sopi bashang kiyingan boy odamlarni koʻrib qoldi. U qamalish uchun baribir nimadir qilishi kerak. Medison maydonida tunni sovuq qotib oʻtkazishni istamaydi. U yaqin atrofda yurgan politsiyachini koʻrdi va baqirib qoʻshiq kuylab shovqin sola boshladi. Endi uni hibsga olishlari aniq. Biroq politsiyachi yonidagi bir erkakka – bu kimsa bugun koʻp ichib yuboribdi lekin u xavfli emas shuning uchun unga tegmayman dedi.
– Bugun politsiyachilarga nima boʻlgan oʻzi? deb dodlab yuborayozdi Sopi.
– Qamoqqa tushishim uchun yana nima qilishim kerak? Endi ketmoqchi boʻlib turganida doʻkon ichida qimmat soyabon ushlab olgan bir odamni koʻrib qoldi. U kishi soyabonini eshik yaqiniga qoʻyib sigaretasini chiqardi. Sopi doʻkonga kirib soyabonni oldi va sekinlik bilan yura boshladi. Soyabonning egasi tezlik bilan uning ortidan bordi.
– Nega unda politsiyani chaqirmayapsiz? Qani politsiyani chaqiring! Ana bittasi toʻgʻrimizda oʻtiribdi. Soyabonning egasi birdan xomush tortib qoldi.
– Mayli. Men adashdim shekilli. Men soyabonni bugun ertalab bir restorandan topib olgandim. Agar u sizniki boʻlsa meni kechiring…
– Albatta bu mening soyabonim dedi Sopi.
Soyabonning egasi joʻnab ketdi. Sopi yigʻlashini xam kulishini xam bilmay qoldi. Jahl bilan soyabonni otib yubordi va politsiyachilarni rosa haqorat qildi. Chunki u chindan xam qamalishni istagandi. Politsiyachilar esa uni qamashmadi.U noiloj yana Medison maydoniga qaytib bormoqchi boʻldi. Yoʻlda ketayotib Sopi bir burchakda birdan toʻxtab qoldi. Bu yerda yaʼni shahar markazida goʻzal bir eski cherkov bor edi. Cherkovning yarim ochiq derazalaridan yorqin nur chiqib turar ichkaridan esa yoqimli musiqa eshitilardi. Bu cherkov baxtli kunlarini Sopining yodiga solib yubordi. U onasini, doʻstlarini va hayotidagi boshqa goʻzal kunlarini esladi. Keyin hozirgi maqsadsiz, rutubatli hayoti haqida oʻylab qoldi. Sopi hayotini oʻzgartirishga va yangi inson boʻlishga qaror qildi.
– Shahardan biror bir ish topaman. Hayotimni yaxshi tomonga oʻzgartiraman. Jamiyatga foydasi tegadigan odamga aylanaman. Endi hamma narsa oʻzgaradi. Men… Sopi yelkasiga kimdir qoʻlini qoʻyganini sezdi. U oʻrnidan sakrab turdi va oldida turgan politsiyachini koʻrdi.
– Bu yerda nima qilyapsan? deb soʻradi politsiyachi.
– Hech narsa deb javob qildi Sopi.
– Men bilan ketasan dedi полициячи.Шу tariqa ular politsiya mahkamasiga yoʻl olishdi.
– Uch oylik qamoq jazosi! — deyishdi Sopiga politsiyadagilar keyingi kuni.
Ingliz tilidan Feruz Ziyodullayev tarjimasi.
OʻГенри. Ню Йорклик дайди (ҳикоя)
Сопи исмли бошпанасиз дайди Ню-Йоркдаги Медисон майдонида ўтириб осмонга боқди. Қўлига хазон бўлган япроқ келиб тушди. Қиш ҳам яқинлашиб қолди. Сопи режа тузиб олиши керак. У эриниб жойидан қўзғалди. Сопи ана шу уч ой қишни иссиққина қамоқда, текин овқат ва яхши дўстлар билан ўтказишни ният қилди. Одатда у доим шунақа қилади. Ҳозир қамоққа жўнашнинг айни вақти чунки тунда майдонда ётса совуқ қотиб чиқади. Шу сабабли Сопи қамалиш режасини амалга оширишга киришди. Бу жуда осон. У қиммат бир ресторанда овқатланади. Кейин эса тўлашга пули йўқлигини айтади ва ресторан ходимлари полицияни чақиришади. Тамом-вассалом.
Сопи ўрнидан туриб секинлик билан кўча бўйлаб кета бошлади. Бироз ўтиб у Бродвейдаги ҳашаматли ресторанга етиб келди.Аммо Сопи ичкарига кириши билан офитсант унинг кир бўлиб кетган, эски уст-боши ва оёқ кийимини кўриб уни кўчага улоқтирди. Сопи энди бошқа режа тузиб йўлида давом этди. Бродвейдан озгина юрганидан сўнг олтинчи Авенюга етиб келди. У бир дўконнинг деразаси олдига келиб тўхтади. Унинг миясига бир фикр келди. Қўлига катта тошни олиб уни дўкон деразасига қараб отди. Дераза синиб чил-парчин бўлди. Одамлар ваҳимага тушиб тўрт томонга қочишди. Сопи эса пинагини бузмай ўтираверди. “Ана энди полиция келиб мени қамоққа олади” деб ичида севинди. Унинг олдига бир полициячи келди.
– Буни ким қилди? деб сўради у.
– Эҳтимол мен қилгандирман деди Сопи тиржайиб. Бироқ полициячи бирор айб қилган одам ҳеч қачон тўхтаб ўтирмай қочиб қолишини яхши биларди. Шу сабабли у Сопига ишонмади. Аксинча автобусга миниш учун югуриб кетаётган бир кимсани кўриб қолди ва ўшанинг орқасидан югириб кетди.
– Эҳ! Яна омадим келмади! деди Сопи жаҳл билан ва яна йўлини давом эттирди. Бир жойга бориб йўл четидаги кичик қаҳвахонага кўзи тушди. “Мана буниси соз бўлди” деб ўйлади ва қаҳвахонага борди. Бу ерда унинг жулдур уст-бошига хеч ким эътибор бермади. Сопи маза қилиб овқатланди.Кейин официантга қараб тиржайди ва — афсуски сизга тўлашга пулим йўқ, қани полицияни чақиринг, тезроқ бўлинг мен жуда чарчадим деди.
– Полицияни овора қилишнинг кераги йўқ! деди офитсант.
– Ҳей! Жо! деб шеригини чақирди. Иккаласи Сопини кўчага улоқтиришди. Сопи жаҳл билан ерга ётиб олди. Иссиққина қамоқ ҳақидаги ҳаёллари бир зумда пучга чиқди. Кейин ўрнидан туриб тез тез юриб кетди. Сопи узоқ йўл юриб холдан тойди. Бир жойда тўхтаб атрофга аланглади. Бир дўконнинг олдида бир ёшгина аёл турарди. Унинг яқинида полициячи хам бор эди. Сопи аёлга яқинроқ борди. У полициячи уни кузатиб турганини кўрди.
– Мен билан кетмайсанми, жонгинам? деб аёлга атайлаб хиралик қила бошлади. Аёл ундан озгина узоқлашиб дўкон деразасига қаради. Сопи полициячига қаради. У ҳануз уларни кузатиб турганди. Сопи эса яна аёлга гап отди.
– Майли деди аёл кутилмаганда.
– Фақат Полиция бизни кўриб қолмасидан бу ердан тезроқ кетайлик деди у. Бечора Сопи аёлнинг қўлидан тутиб бир чеккага чиқдида уни силтаб ташлаб орқасига қарамай қочди. – Ҳеч қачон қамоққа тушмасам керак деб ўйлади у. Кўплаб театрлари бор кўчадан секинлик билан кетаётиб Сопи башанг кийинган бой одамларни кўриб қолди. У қамалиш учун барибир нимадир қилиши керак. Медисон майдонида тунни совуқ қотиб ўтказишни истамайди. У яқин атрофда юрган полициячини кўрди ва бақириб қўшиқ куйлаб шовқин сола бошлади. Энди уни ҳибсга олишлари аниқ. Бироқ полициячи ёнидаги бир эркакка – бу кимса бугун кўп ичиб юборибди лекин у хавфли эмас шунинг учун унга тегмайман деди.
– Бугун полициячиларга нима бўлган ўзи? деб додлаб юбораёзди Сопи.
– Қамоққа тушишим учун яна нима қилишим керак? Энди кетмоқчи бўлиб турганида дўкон ичида қиммат соябон ушлаб олган бир одамни кўриб қолди. У киши соябонини эшик яқинига қўйиб сигаретасини чиқарди. Сопи дўконга кириб соябонни олди ва секинлик билан юра бошлади. Соябоннинг эгаси тезлик билан унинг ортидан борди.
– Нега унда полицияни чақирмаяпсиз? Қани полицияни чақиринг! Ана биттаси тўғримизда ўтирибди. Соябоннинг эгаси бирдан хомуш тортиб қолди.
– Майли. Мен адашдим шекилли. Мен соябонни бугун эрталаб бир ресторандан топиб олгандим. Агар у сизники бўлса мени кечиринг…
– Албатта бу менинг соябоним деди Сопи.
Соябоннинг эгаси жўнаб кетди. Сопи йиғлашини хам кулишини хам билмай қолди. Жаҳл билан соябонни отиб юборди ва полициячиларни роса ҳақорат қилди. Чунки у чиндан хам қамалишни истаганди. Полициячилар эса уни қамашмади.У ноилож яна Медисон майдонига қайтиб бормоқчи бўлди. Йўлда кетаётиб Сопи бир бурчакда бирдан тўхтаб қолди. Бу ерда яъни шаҳар марказида гўзал бир эски черков бор эди. Черковнинг ярим очиқ деразаларидан ёрқин нур чиқиб турар ичкаридан эса ёқимли мусиқа эшитиларди. Бу черков бахтли кунларини Сопининг ёдига солиб юборди. У онасини, дўстларини ва ҳаётидаги бошқа гўзал кунларини эслади. Кейин ҳозирги мақсадсиз, рутубатли ҳаёти ҳақида ўйлаб қолди. Сопи ҳаётини ўзгартиришга ва янги инсон бўлишга қарор қилди.
– Шаҳардан бирор бир иш топаман. Ҳаётимни яхши томонга ўзгартираман. Жамиятга фойдаси тегадиган одамга айланаман. Энди ҳамма нарса ўзгаради. Мен… Сопи елкасига кимдир қўлини қўйганини сезди. У ўрнидан сакраб турди ва олдида турган полициячини кўрди.
– Бу ерда нима қиляпсан? деб сўради полициячи.
– Ҳеч нарса деб жавоб қилди Сопи.
– Мен билан кетасан деди полициячи.Шу тариқа улар полиция маҳкамасига йўл олишди.
– Уч ойлик қамоқ жазоси! — дейишди Сопига полициядагилар кейинги куни.