| Кирилл ёзувидаги матн пастроқда

Abduning puli yo‘q edi. Bu birinchi marta bo‘layotgan emas. U umr bo‘yi har bir chaqasini og‘ir mehnat, mashaqqat bilan topib kelgan. Abdu novvoylik qildi. Bu kasbni suriyalik mohir novvoy Foid ustadan o‘rgangandi. Ular pishiradigan qatlama kulchalar har qanday usta novvoyning havasini keltirgudek yumshoq, qizarib chiqardi. Ammo uning taqdiri aytarli ko‘ngildagidek kechmadi…

Abdu bolaligidan ustaxonada ishladi. Xo‘jayin uni haydab yuborgach, katta bir o‘n qavatlik uyga bavvob bo‘lib ishga yollandi. Keyin to beli mayishib, churrasi tushguncha hammollik qilib yurdi.
Abduning ovozi chiroyli bo‘lmasa ham, nedir avji bor edi. U ko‘chada meva sotib yurgan vaqtlarida baland ovozida qichqirib, xaridorlarni chaqirardi.
Abdu bir gal dallollik ham qildi. U ertayu kech shahar ko‘chalarini izg‘ib, ijaraga arzon xonalar qidirar, xonalar topganida xizmat haqiga 10 qursh olardi. Bora-bora tajribasi ortib, “oliy” martabadagi dallol darajasiga yetishdi va ko‘chama-ko‘cha daydib yurmasdan o‘sha 10 chaqaga qanoat qilib yashay boshladi. Biroq, ko‘p o‘tmay, bu ishidan ham ayrildi.
Abdu qahvaxonaning yaxshigina dastyori ham edi. O‘sha farovon kezlarda u bayram kunlari juda ko‘p mijozlarga xizmat ko‘rsatar ekan, ularni aslo kuttirib qo‘ymas, qo‘li qaltirab idish sindirmasdi.
U katta bir xonadonning mo‘jazgina hujrasida xotini bilan turar, qo‘shnilari ham yomon odamlar emasdi. Biroq unda-bunda xotini va qo‘shni ayollar o‘rtasida mayda-chuyda mojarolar bo‘lib turardi. Qo‘shnilar Abduni tushunishardi. U ishsiz qolganida unga qarz berib turishar, ishlab yurgan kezlari esa, o‘zlari ham undan qarz olib turishardi. Qisqa qilib aytganda, bu xonadonda yashovchilarni taqdir u qadar siylamagandi!
Mana Abduning cho‘ntagi qup-quruq.
Bu galgi pulsizlik uzoqqa cho‘zildi, pul topishga umid ham qolmagandi, endi hammasi tamom. Abdu ish qidirib, bosh urib bormagan eshigi qolmadi, rad javobini olaverib, charchagan va g‘amga botgan ko‘yi qup-quruq qo‘l bilan uyiga qaytdi. Xotini Nafisa unga qorasini ko‘rsatmaydi ham. Abdu jimgina bo‘yraga cho‘zilarkan, xotinining doimiy ming‘ir-ming‘irini eshitmaslik uchun qulog‘ini berkitib oldi. Nafisa esa, har kuni unga uyning egasi agar ijara haqqini to‘lamasak haydab yubormoqchiligini, katta bayram yaqinlashib kelayotganini, yaqinda ko‘zi yorishi va uning shaftoliga bosh qorong‘i ekanini, bundan oldingi qizalog‘i turmaganini qayta-qayta aytib, to‘xtamay javranardi.
Ba’zan esa Nafisaning diydiyosi azbaroyi haddan oshganidan eriga bor ovozi bilan qichqira boshlardi. Abdu mana shunisiga chiday olmasdi. Shusiz ham u qo‘shnilarning ko‘ziga baloday ko‘rinib qolgandi. Ular Abduning yosh bo‘lishiga qaramay, omadsiz ekaniga achinishar, ammo bundan hech qanday naf yo‘q edi, qashshoqlik uning giribonidan mahkam tutgandi.
Bir kuni Abdu uyiga kelganida xotini uni qo‘shnisi Talba ish masalasida chaqirganini aytib qoldi. Abduga jon kirdi: ishqilib, maoshi durustgina ish bo‘lsin-da.
Ko‘z ochib-yumguncha u kasalxonada yordamchi bo‘lib ishlaydigan qo‘shnisi Talba huzurida paydo bo‘ldi. Talba bu uyda yashovchilar orasida eng hurmatli qo‘shni hisoblanardi. Abdu Talbaning salomiga iymanibgina, iljayib alik oldi va asta o‘zining tarjimai holini gapira boshladi. Abdu bir vaqtlardagi kunlarini eslar ekan, ko‘nglida bir shirin xotirjamlik hissini tuya boshladi. Talba uning seryamoq kiyimlariga qarab turganini sezgach, xuddi o‘zini oqlashga tirishayotgan odamdek boshidan o‘tganlarini hikoya qilishda davom etdi. Borgan sari uning ovozi qat’iylashib, qalbi faxrga to‘la boshladi: u qachonlardir odam bo‘lgan! So‘ng ovozini bir oz pasaytirib, o‘tkinchi dunyo, zamon va odamlar, zug‘umga to‘la qalblarga nisbatan o‘zining qahrini yog‘dira boshladi. Shu bilan birga yaxshi kunlar kelishiga umidi borligini ham tilga olib o‘tdi. Nihoyat, deyarli pichirlab, xuddi ayb ish qilib qo‘ygan odamdek kulimsirab, Talbadan ish-pish topa olarmikinman, deb so‘radi.
Uning gaplarini oxirigacha eshitgan Talba ishonch bilan ish topilishini aytdi.
Abdu quvonchga to‘lib uyiga qaytdi, axiyri Allohga dodim yetdi, deb ko‘nglidan o‘tkazdi. Talba uni qanday qarshi olganini xotiniga to‘lib-toshib so‘zlab berdi va ertasiga talabalarning choyshablarini yuvib kelgach, Talbaning xotini oldiga borib, unga ro‘zg‘or yumushlarida yordam berib yuborishini aytdi.
Abdu kun yorishmasdan uyg‘onib, Talba bilan birgalikda kasalxonaning donorlik bo‘linmasiga bordi. U yerda allaqachon tumanot odam navbat kutib turardi. Donorlik eshigi soat o‘nda ochildi. Hamma jimjit yo‘lakka kirdi. Abdu taxtaga o‘tirdi. Atrofda karbolka hidi burqsir, ko‘p o‘tmay bundan uning boshi g‘ovlay boshladi. Kutib o‘tirganlarni guruh-guruh ichkariga chaqirib, savol-javob qila boshladilar. Abdudan ham ismini, ota-onasining ismlarini, buvisi va bobosining nimadan vafot etganlarini so‘rashdilar. Undan fotosuratini so‘rashdi, biroq uning yonida faqat politsiya tekshiruvidan qo‘rqib hamisha yonida olib yuradigan shaxsni tasdiqlovchi hujjatdan boshqa hech vaqo yo‘q edi.
Ko‘p o‘tmay uni yana chaqirishdi, hamshira uning qo‘lini siqib, tomiriga ignasini suqdi va uni qon bilan to‘ldirdi. So‘ng unga: “Bir hafta o‘tkazib kel” – deyishdi.
Hafta davomida Abduning puli bo‘lmadi. O‘sha aytilgan kuni erta tongda u yana donorlik bo‘limiga bordi. Soat o‘nda eshiklar ochildi. Kirganlarning ko‘pchiligiga: “Sizning qoningiz to‘g‘ri kelmadi” – deb javob berib yuborishdi. Abduning yuragi uvishdi. Biroq u: “Yaroqli” – degan javobni oldi va qon olgunlaricha kutib o‘tirdi. Abdu ochiqib ketgan bo‘lsa ham kutdi, kutayotganlar orasida o‘zini qahramondek his qilardi.
Ko‘p o‘tmay Abduni xonaga chaqirishdi. Uning qo‘lini taxta tokchaga qo‘yganlarida bir oz qo‘rqdi, biroq atrofidagi odamlarga qarab sal o‘ziga keldi. U qo‘lida muzdek sovuqni his qildi. Abdu jimgina o‘z ishlari bilan mashg‘ul holda qo‘llarga em ignasi suqayotgan hamshiralarga qaradi. Hamshiralar uning vaysaqi xotiniga o‘xshamas edilar. Abdu bu yerda erkaklar ham borligini ko‘rdi. Ularning yuzlari choyshabdek oqarib ketganidan yaltirar edi.
Abdu yuziga tutiladigan doka niqob yasayotgan hamshiralarga qaradi. So‘ng u o‘zida bir oz toliqish sezdi. O‘ng tarafdagi qo‘shnisi so‘radi: “Qancha qon olishadi?”. Kimdir javob berdi: “Bilmasam, yarim litr deyishyapti”. Suhbat shu bilan to‘xtadi. Nihoyat Abduning qo‘lini bo‘shatishdi, sovuq spirt bilan artib, “Bo‘ldi” deyishdi.
Abdu o‘rnidan turib, o‘ylanib, eshik tomon bordi-da, pul haqida so‘radi. Unga kutib turishni tayinlashdi. So‘ng Abduga bir junayhu o‘ttiz qursh to‘lashdi! Keyin uni sulkat bilan ovqatlantirishdi va buning evaziga berilajak haqdan ozgina chegirib ham qolishdi.
Kasalxonadan chiqib, Abdu uyiga borishdan avval, qassobdan go‘sht, sabzavotchidan kartoshka sotib oldi. U uyiga kulib, xursand qaytdi. Nafisa eshikni ochib, uning qo‘lidan xaltalarni olar ekan, xotinining salomiga javoban nazokat bilan uni sevishi, hatto uning uchun o‘limga ham tayyor ekanligini aytmoqchi bo‘ldi-yu, uyaldi.
O‘choqqa olov yoqildi, go‘shtli qaynatmaning dimoqni qitiqlovchi yoqimli isi butun xonadonni tutib ketdi. Bu is qo‘shnilar dimog‘iga yetib, kimdir xursand bo‘ldi, kimdir hasad qildi.
Abdu yaxshilab taomlanib, ko‘chaga chiqdi va tarvuz sotib oldi.
Bu oqshom ayolining odatdagi bidirlashlarini eshitmadi. Ularning inoq shivir-shivirlari naru moda kabutarlarning g‘uv-g‘uv ovoziga o‘xshardi.
Hafta oxiriga borib pul tugadi.
Belgilangan kun va vaqtda Abdu donorlik bo‘limida hozir bo‘ldi. Undan yana qon olishdi, ovqatlantirishdi va pul berib kuzatishdi. Abdu o‘zining yangi ishidan ko‘ngli to‘lgandi. U na ustaning tanbehlarini va na shirkat boshlig‘ining baqiriqlarini va na xo‘jayinning so‘kinishini eshitardi. Har hafta kasalxonaning ozoda va sarishta xonasiga borar, yarim litr qon topshirar va xotinini boqar edi.
Ko‘pchilikning unga havasi kela boshladi…
Xotini ham unga boshqacha qaray boshladi. Uning qo‘lidan xarid to‘la xaltalarni olayotib, chiroyli kulib qo‘yardi. Yotganlarida esa unga uyqu bermay, borgan sari rangi gezarib, ozib ketayotganini so‘zlardi. Nafisa xonadondagi qo‘shnilar va uning orasida bo‘lib o‘tgan gaplarni ipidan ignasigacha so‘zlab berardi, qo‘shni Hamida bilan janjallashgani, uning “ering seni qonini sotib boqyapti”, deganigacha gapirdi. Ora-sira ona bolasini erkalagandek erini erkalab qo‘yar edi, uni ayardi, chunki u ko‘p qon topshirishi kerak edi-da. Kechasi uni issiqroq o‘rab qo‘yar, kunduzlari urintirmas, barcha injiqliklarini ko‘tarar, hamma aytganini muhayyo qilardi.
Abdu xotinining bu qadar qayg‘urishi sababini juda yaxshi bilib turar va shunday qilish shartmi, deya dili xijil ham bo‘lar, ba’zan esa ochiqdan ochiq jahli chiqardi.
To‘g‘ri, odamlar u haqda ko‘p g‘iybat qilishardi. To‘g‘ri, u har gal qon topshirganida boshi aylanardi, kasalxona hovlisida kechgacha uxlab qolardi. Lekin, endi ularning uyida har kuni qozon osilardi, ijara haqi ham o‘z vaqtida to‘lab borilardi. Odamlar nima desa deyaversin, uning nima ishi bor ular bilan?
…Galdagi donorlik bo‘limiga tashrifida Abduni ichkari qo‘yishmadi.
– Nima uchun? – hayron bo‘lib so‘radi Abdu.
– Anemiya.
– Nima u “anemiya”?
– Kamqonlik.
– Xo‘sh, nima qilibdi?
– Sizdan qon olish mumkin emas.
– Xo‘sh unda nima qilishim kerak?
– Sog‘lig‘ingiz tiklanganda aytasiz.
– Men soppa-sog‘man, tog‘ni urib, tolqon qilaman kerak bo‘lsa.
– Yurak faoliyatingizda zaiflashish bor.
– Hech nima qilmaydi, men o‘zim javob beraman bunga.
– Bu o‘lim bilan tugaydi, axir.
– Roziman.
– Mumkin emas. Avval sog‘lig‘ingizni tiklang. Biz bunday qila olmaymiz. Bu g‘ayriinsoniylik.
– Bu-chi, insoniylikmi? Xo‘sh, sizlar ayting?
– Doktor to‘g‘ri aytayaptilar, og‘ayni.
– Demak, mendan qon olishmaydi-a?
– Ha.
Bu kun ular Abduni ovqatlantirishni ham unutishdi.
Xastalangan Abdu yana pulsiz qoldi…

Arab tilidan Sarvar Abdullayev tarjimasi

Юсуф Идрис. Шўрпешона (ҳикоя)

Абдунинг пули йўқ эди. Бу биринчи марта бўлаётган эмас. У умр бўйи ҳар бир чақасини оғир меҳнат, машаққат билан топиб келган. Абду новвойлик қилди. Бу касбни суриялик моҳир новвой Фоид устадан ўрганганди. Улар пиширадиган қатлама кулчалар ҳар қандай уста новвойнинг ҳавасини келтиргудек юмшоқ, қизариб чиқарди. Аммо унинг тақдири айтарли кўнгилдагидек кечмади…

Абду болалигидан устахонада ишлади. Хўжайин уни ҳайдаб юборгач, катта бир ўн қаватлик уйга баввоб бўлиб ишга ёлланди. Кейин то бели майишиб, чурраси тушгунча ҳаммоллик қилиб юрди.
Абдунинг овози чиройли бўлмаса ҳам, недир авжи бор эди. У кўчада мева сотиб юрган вақтларида баланд овозида қичқириб, харидорларни чақирарди.
Абду бир гал даллоллик ҳам қилди. У эртаю кеч шаҳар кўчаларини изғиб, ижарага арзон хоналар қидирар, хоналар топганида хизмат ҳақига 10 қурш оларди. Бора-бора тажрибаси ортиб, “олий” мартабадаги даллол даражасига етишди ва кўчама-кўча дайдиб юрмасдан ўша 10 чақага қаноат қилиб яшай бошлади. Бироқ, кўп ўтмай, бу ишидан ҳам айрилди.
Абду қаҳвахонанинг яхшигина дастёри ҳам эди. Ўша фаровон кезларда у байрам кунлари жуда кўп мижозларга хизмат кўрсатар экан, уларни асло куттириб қўймас, қўли қалтираб идиш синдирмасди.
У катта бир хонадоннинг мўъжазгина ҳужрасида хотини билан турар, қўшнилари ҳам ёмон одамлар эмасди. Бироқ унда-бунда хотини ва қўшни аёллар ўртасида майда-чуйда можаролар бўлиб турарди. Қўшнилар Абдуни тушунишарди. У ишсиз қолганида унга қарз бериб туришар, ишлаб юрган кезлари эса, ўзлари ҳам ундан қарз олиб туришарди. Қисқа қилиб айтганда, бу хонадонда яшовчиларни тақдир у қадар сийламаганди!
Мана Абдунинг чўнтаги қуп-қуруқ.
Бу галги пулсизлик узоққа чўзилди, пул топишга умид ҳам қолмаганди, энди ҳаммаси тамом. Абду иш қидириб, бош уриб бормаган эшиги қолмади, рад жавобини олавериб, чарчаган ва ғамга ботган кўйи қуп-қуруқ қўл билан уйига қайтди. Хотини Нафиса унга қорасини кўрсатмайди ҳам. Абду жимгина бўйрага чўзиларкан, хотинининг доимий минғир-минғирини эшитмаслик учун қулоғини беркитиб олди. Нафиса эса, ҳар куни унга уйнинг эгаси агар ижара ҳаққини тўламасак ҳайдаб юбормоқчилигини, катта байрам яқинлашиб келаётганини, яқинда кўзи ёриши ва унинг шафтолига бош қоронғи эканини, бундан олдинги қизалоғи турмаганини қайта-қайта айтиб, тўхтамай жавранарди.
Баъзан эса Нафисанинг дийдиёси азбаройи ҳаддан ошганидан эрига бор овози билан қичқира бошларди. Абду мана шунисига чидай олмасди. Шусиз ҳам у қўшниларнинг кўзига балодай кўриниб қолганди. Улар Абдунинг ёш бўлишига қарамай, омадсиз эканига ачинишар, аммо бундан ҳеч қандай наф йўқ эди, қашшоқлик унинг гирибонидан маҳкам тутганди.
Бир куни Абду уйига келганида хотини уни қўшниси Талба иш масаласида чақирганини айтиб қолди. Абдуга жон кирди: ишқилиб, маоши дурустгина иш бўлсин-да.
Кўз очиб-юмгунча у касалхонада ёрдамчи бўлиб ишлайдиган қўшниси Талба ҳузурида пайдо бўлди. Талба бу уйда яшовчилар орасида энг ҳурматли қўшни ҳисобланарди. Абду Талбанинг саломига ийманибгина, илжайиб алик олди ва аста ўзининг таржимаи ҳолини гапира бошлади. Абду бир вақтлардаги кунларини эслар экан, кўнглида бир ширин хотиржамлик ҳиссини туя бошлади. Талба унинг серямоқ кийимларига қараб турганини сезгач, худди ўзини оқлашга тиришаётган одамдек бошидан ўтганларини ҳикоя қилишда давом этди. Борган сари унинг овози қатъийлашиб, қалби фахрга тўла бошлади: у қачонлардир одам бўлган! Сўнг овозини бир оз пасайтириб, ўткинчи дунё, замон ва одамлар, зуғумга тўла қалбларга нисбатан ўзининг қаҳрини ёғдира бошлади. Шу билан бирга яхши кунлар келишига умиди борлигини ҳам тилга олиб ўтди. Ниҳоят, деярли пичирлаб, худди айб иш қилиб қўйган одамдек кулимсираб, Талбадан иш-пиш топа олармикинман, деб сўради.
Унинг гапларини охиригача эшитган Талба ишонч билан иш топилишини айтди.
Абду қувончга тўлиб уйига қайтди, ахийри Аллоҳга додим етди, деб кўнглидан ўтказди. Талба уни қандай қарши олганини хотинига тўлиб-тошиб сўзлаб берди ва эртасига талабаларнинг чойшабларини ювиб келгач, Талбанинг хотини олдига бориб, унга рўзғор юмушларида ёрдам бериб юборишини айтди.
Абду кун ёришмасдан уйғониб, Талба билан биргаликда касалхонанинг донорлик бўлинмасига борди. У ерда аллақачон туманот одам навбат кутиб турарди. Донорлик эшиги соат ўнда очилди. Ҳамма жимжит йўлакка кирди. Абду тахтага ўтирди. Атрофда карболка ҳиди бурқсир, кўп ўтмай бундан унинг боши ғовлай бошлади. Кутиб ўтирганларни гуруҳ-гуруҳ ичкарига чақириб, савол-жавоб қила бошладилар. Абдудан ҳам исмини, ота-онасининг исмларини, бувиси ва бобосининг нимадан вафот этганларини сўрашдилар. Ундан фотосуратини сўрашди, бироқ унинг ёнида фақат полиция текширувидан қўрқиб ҳамиша ёнида олиб юрадиган шахсни тасдиқловчи ҳужжатдан бошқа ҳеч вақо йўқ эди.
Кўп ўтмай уни яна чақиришди, ҳамшира унинг қўлини сиқиб, томирига игнасини суқди ва уни қон билан тўлдирди. Сўнг унга: “Бир ҳафта ўтказиб кел” – дейишди.
Ҳафта давомида Абдунинг пули бўлмади. Ўша айтилган куни эрта тонгда у яна донорлик бўлимига борди. Соат ўнда эшиклар очилди. Кирганларнинг кўпчилигига: “Сизнинг қонингиз тўғри келмади” – деб жавоб бериб юборишди. Абдунинг юраги увишди. Бироқ у: “Яроқли” – деган жавобни олди ва қон олгунларича кутиб ўтирди. Абду очиқиб кетган бўлса ҳам кутди, кутаётганлар орасида ўзини қаҳрамондек ҳис қиларди.
Кўп ўтмай Абдуни хонага чақиришди. Унинг қўлини тахта токчага қўйганларида бир оз қўрқди, бироқ атрофидаги одамларга қараб сал ўзига келди. У қўлида муздек совуқни ҳис қилди. Абду жимгина ўз ишлари билан машғул ҳолда қўлларга эм игнаси суқаётган ҳамшираларга қаради. Ҳамширалар унинг вайсақи хотинига ўхшамас эдилар. Абду бу ерда эркаклар ҳам борлигини кўрди. Уларнинг юзлари чойшабдек оқариб кетганидан ялтирар эди.
Абду юзига тутиладиган дока ниқоб ясаётган ҳамшираларга қаради. Сўнг у ўзида бир оз толиқиш сезди. Ўнг тарафдаги қўшниси сўради: “Қанча қон олишади?”. Кимдир жавоб берди: “Билмасам, ярим литр дейишяпти”. Суҳбат шу билан тўхтади. Ниҳоят Абдунинг қўлини бўшатишди, совуқ спирт билан артиб, “Бўлди” дейишди.
Абду ўрнидан туриб, ўйланиб, эшик томон борди-да, пул ҳақида сўради. Унга кутиб туришни тайинлашди. Сўнг Абдуга бир жунайҳу ўттиз қурш тўлашди! Кейин уни сулкат билан овқатлантиришди ва бунинг эвазига берилажак ҳақдан озгина чегириб ҳам қолишди.
Касалхонадан чиқиб, Абду уйига боришдан аввал, қассобдан гўшт, сабзавотчидан картошка сотиб олди. У уйига кулиб, хурсанд қайтди. Нафиса эшикни очиб, унинг қўлидан халталарни олар экан, хотинининг саломига жавобан назокат билан уни севиши, ҳатто унинг учун ўлимга ҳам тайёр эканлигини айтмоқчи бўлди-ю, уялди.
Ўчоққа олов ёқилди, гўштли қайнатманинг димоқни қитиқловчи ёқимли иси бутун хонадонни тутиб кетди. Бу ис қўшнилар димоғига етиб, кимдир хурсанд бўлди, кимдир ҳасад қилди.
Абду яхшилаб таомланиб, кўчага чиқди ва тарвуз сотиб олди.
Бу оқшом аёлининг одатдаги бидирлашларини эшитмади. Уларнинг иноқ шивир-шивирлари нару мода кабутарларнинг ғув-ғув овозига ўхшарди.
Ҳафта охирига бориб пул тугади.
Белгиланган кун ва вақтда Абду донорлик бўлимида ҳозир бўлди. Ундан яна қон олишди, овқатлантиришди ва пул бериб кузатишди. Абду ўзининг янги ишидан кўнгли тўлганди. У на устанинг танбеҳларини ва на ширкат бошлиғининг бақириқларини ва на хўжайиннинг сўкинишини эшитарди. Ҳар ҳафта касалхонанинг озода ва саришта хонасига борар, ярим литр қон топширар ва хотинини боқар эди.
Кўпчиликнинг унга ҳаваси кела бошлади…
Хотини ҳам унга бошқача қарай бошлади. Унинг қўлидан харид тўла халталарни олаётиб, чиройли кулиб қўярди. Ётганларида эса унга уйқу бермай, борган сари ранги гезариб, озиб кетаётганини сўзларди. Нафиса хонадондаги қўшнилар ва унинг орасида бўлиб ўтган гапларни ипидан игнасигача сўзлаб берарди, қўшни Ҳамида билан жанжаллашгани, унинг “эринг сени қонини сотиб боқяпти”, деганигача гапирди. Ора-сира она боласини эркалагандек эрини эркалаб қўяр эди, уни аярди, чунки у кўп қон топшириши керак эди-да. Кечаси уни иссиқроқ ўраб қўяр, кундузлари уринтирмас, барча инжиқликларини кўтарар, ҳамма айтганини муҳайё қиларди.
Абду хотинининг бу қадар қайғуриши сабабини жуда яхши билиб турар ва шундай қилиш шартми, дея дили хижил ҳам бўлар, баъзан эса очиқдан очиқ жаҳли чиқарди.
Тўғри, одамлар у ҳақда кўп ғийбат қилишарди. Тўғри, у ҳар гал қон топширганида боши айланарди, касалхона ҳовлисида кечгача ухлаб қоларди. Лекин, энди уларнинг уйида ҳар куни қозон осиларди, ижара ҳақи ҳам ўз вақтида тўлаб бориларди. Одамлар нима деса деяверсин, унинг нима иши бор улар билан?
…Галдаги донорлик бўлимига ташрифида Абдуни ичкари қўйишмади.
– Нима учун? – ҳайрон бўлиб сўради Абду.
– Анемия.
– Нима у “анемия”?
– Камқонлик.
– Хўш, нима қилибди?
– Сиздан қон олиш мумкин эмас.
– Хўш унда нима қилишим керак?
– Соғлиғингиз тикланганда айтасиз.
– Мен соппа-соғман, тоғни уриб, толқон қиламан керак бўлса.
– Юрак фаолиятингизда заифлашиш бор.
– Ҳеч нима қилмайди, мен ўзим жавоб бераман бунга.
– Бу ўлим билан тугайди, ахир.
– Розиман.
– Мумкин эмас. Аввал соғлиғингизни тикланг. Биз бундай қила олмаймиз. Бу ғайриинсонийлик.
– Бу-чи, инсонийликми? Хўш, сизлар айтинг?
– Доктор тўғри айтаяптилар, оғайни.
– Демак, мендан қон олишмайди-а?
– Ҳа.
Бу кун улар Абдуни овқатлантиришни ҳам унутишди.
Хасталанган Абду яна пулсиз қолди…

Араб тилидан Сарвар Абдуллаев таржимаси