Zebunniso (1639-1702)
Otashzabon shoira Zebunniso (زیبالنسا مخفی) 1639 yilda Hindistonning Dehli shahrida dunyoga kelgan.U ulug‘ o‘zbek shoiri va davlat arbobi Bobur mirzoning chevarasi Abuzafar Muhiddin Avrangzebning qizidir.
Zebunniso bolaligida o‘z davrining taniqli olimlaridan bo‘lmish Muhammad Ashraf Isfahoniydan adabiyot,san’at,musiqa va boshqa dunyoviy bilimlardan saboq oldi. Keyinchalik she’riyatga havas qo‘ygan Zebunniso fors va arab tillarining sarf-nahvini mukammak egalladi va o‘sha davr an’anasiga ko‘ra she’rlarini fors va arab tilida yoza boshladi.
PIR ShUD ZEBUNNISO
Dur bod az tan sare k-oroyishi dore nashud,
Vishkand daste,ki xam bar gardane yore nashud.
Dar qiyomat sar chi son berun kunad az jaybi xok,
Sinayi on kas,ki dog‘i lola ruxsore nashud.
Dar nazar shohid nadori diyda az olam bipo‘sh,
Ko‘r beh chashme,ki lazzatgiri didore nashud.
Sad bahor oxir shudu har gul ba farqe jo girift,
G‘unchayi dog‘i dili mo zebi dastore nashud.
Hayf bar ammomai zohid ba chandin pechutob,
Rishtai tasbeh gashtu tori zunnor nashud.
Har matoyero xaridorest dar bozorho,
Pir shud Zebunniso,o‘ro xaridore nashud.
G‘ARIB ZEBUNNISO
Tandin ajralsin u bosh, gar loyiqi dor o‘lmasa,
Sinsin ul qo‘l, yor bo‘ynida agar u bor o‘lmasa.
Ul kishi qanday ko‘targay tongla mahshar boshini,
Gar uning ko‘ksida dog‘i lolaruxsor o‘lmasa.
Bu jahondin ko‘zni yum, ko‘z oldida yor o‘lmagach,
Ko‘r bo‘lmoq yaxshidir, ul ko‘zi xummor o‘lmasa.
Yuz bahor oxir bo‘lib, har chekkadan joy oldi gul,
Hayfdir bizning gulimiz zebi dastop o‘lmasa.
Hayf zohid sallasiga-kim, bu pechutob ila,
Tasbehiga ip bo‘lib, zunnor uchun tor o‘lmasa.
Har matoga bor xaridor husnning bozorida,
Ne uchun Zebunniso qarrib, xarodor o‘lmasa?
D.Muhammadqulov tarjimasi
ChAShMI SURMASO INJOST
Biyoki zulfi kaju chashmi surmaso injost,
Nigohi garmu adohoyi dilrabo injost.
Karashma — teg‘u, mija — xanjaru nigah — almos,
Shahodat ar talabi Dashti Karbalo injost.
Agar bihisht dihandat firebi kas na xuri,
Qadam zi maykada berun maneh, ki jo injost.
Ba tabfi Ka’ba kujo meravi, dile daryob,
Ki xalq behuda jon mekanand, jo injost.
Zi poy to sari u har kujo ki menigaram,
Karashma domain dil mekashad ki: jo injost.
Kitobxonayi olam varaq-varaq justam,
Xati tu didamu guftam, ki: «Muddao injost!»
Zakoti husn agar medihi baroyi xudo,
Biyoki Zebunniso hamchu man gado injost.
KO‘ZI QARO BU YeRDADIR
Zulfi halqa-halqau ko‘zi qaro bu yerdadir,
Boqishi shafqatli-yu, nozik ado bu yerdadir.
Kiprigi — xanjar, karashma — tig‘u ko‘z tashlash yashin,
Gar shahid bo‘lmoqchi ersang, Karbalo bu yerdadir.
Bersa ham jannatni,aldanma kishilar so‘ziga,
Bir qadam mayxonadan jilmaki, jo bu yerdadir.
Ka’baga bormoq na hojatdur,agar dil ovlasang,
Behuda yo‘llar kezar bu xalqu, jo bu yerdadir.
Husniga boshdin-oyoq boqqanda har bir nuqtadin,
Dilni tortib har karashma, derki: jo bu yerdadir.
Izladim bir-bir jahonda har necha bo‘lsa kitob,
Ko‘rdimu xattingni dedim: «Muddao bu yerdadir!»
Istasang husning zakotini berarga mustahiq,
Kelki, bu Zebunniso yanglig‘ gado bu yerdadir.
M.Muinzoda tarjimasi
NOMI MAN ZEBUNNISOST
Garchi man Layli asosam dil chu Majnun dar havost,
Sar ba sahro mezanam, lekin hayo zanjiri post.
Bulbul az shogirdiyam shud hamnishini gul ba bog‘,
Dar muhabbat komilam, parvona ham shogirdi most.
Dar nihon xunam, ba zohir garchi rangi g‘ozaam,
Rangi man dar man nihon chun rangi surx andar hinost.
Baski bori g‘am berun andoxtam bar ro‘zg‘or,
Joma niliy kard inak bin, ki pushti dutost.
Duxtari shoham valekin ro‘ ba faqr ovardaam,
Zebu ziynat bas haminam: nomi man Zebunisost.
ISMIM ZEBUNNISO
Layli zitidan esam-da, dilda majnuncha havo,
Tog‘u tosh kezgum kelur, lekin yo‘lim to‘sgay hayo.
Mendan o‘rgandi-yu bo‘ldi gulga bulbul hamnishin,
Mengadur parvona ham shogirdu, ishqimdur raso.
Zohirimdur g‘ozarang, ammo nihonim qon erur,
O‘z ichiga saqlagandek qip-qizil rangni hino.
Baski qo‘ydim men falakning yelkasiga g‘am yukin,
Kiydi motam to‘nini-yu, bo‘ldi qaddi ham duto.
Shoh qizi bo‘lsam-da, qildim faqr yo‘lin ixtiyor,
Bas menga bu zebu ziynatkim, ismim Zebunniso.
M.Muinzoda tarjimasi