AI turlari
Sun’iy intellekt turlari
Kirish
Ma’lumki, sun’iy intellekt (SI) – bu inson intellektini talab qiluvchi vazifalarni bajarishga qodir kompyuter tizimlarini yaratish bilan shug‘ullanadigan tez rivojlanayotgan soha. SI tizimlari tasvirlarni tanish, murakkab o‘yinlar o‘ynash kabi keng ko‘lamli vazifalarni bajarish uchun ishlab chiqilgan. Ular yanada murakkab vazifalarni bajarishga qodir bo‘lib bormoqda. SI ning turli xil turlari mavjud bo‘lib, ularning har biri o‘ziga xos xususiyatlar va qo‘llanish sohalariga ega. Ushbu maqolada SI turlarining o‘ziga xos tomonlari ko‘rib chiqiladi.
Reaktiv mashinalar(Reactive machines)
Reaktiv mashinalar SI ning eng oddiy turidir. Ular aniq kirish ma’lumotlariga javob berish va aniq vazifani bajarish uchun mo‘ljallangan. Bu tizimlar o‘tgan tajribalarni saqlash yoki kelajakdagi qarorlar uchun ulardan foydalanish qobiliyatiga ega emas. Masalan, shaxmat o‘ynaydigan va faqat taxta holatiga qarab harakat qiladigan dastur reaktiv mashina hisoblanadi. Ushbu mashinalar imkoniyatlari jihatidan cheklangan, biroq aniq vazifalarni bajarishda juda samarali bo‘lishi mumkin.
Cheklangan xotirali SI (Limited memory AI)
Cheklangan xotirali SI – bu reaktiv mashinalarning kengaytirilgan ko‘rinishi bo‘lib, ular o‘tgan tajribalarni saqlab, kelajakdagi qarorlar uchun ulardan foydalanishi mumkin. Ushbu tizimlar ma’lum darajada xotira yoki kontekstni talab qiluvchi vazifalarni bajarish uchun mo‘ljallangan. Masalan, o‘zini boshqaradigan avtomobil oldindan duch kelgan to‘siqlardan qochish uchun o‘tgan tajribasidan foydalanadi. Bu tizimlar reaktiv mashinalarga qaraganda murakkabroq, lekin ular hamon cheklangan imkoniyatlarga ega.
Tor SI (Narrow AI)
Tor SI yoki zaif SI, bugungi kunda eng ko‘p qo‘llaniladigan SI turidir. Tor SI aniq vazifalarni bajarish uchun ishlab chiqilgan, masalan, tasvirlarni tanish, nutqni tanish yoki tilni tarjima qilish. Ushbu tizimlar o‘ziga xos vazifalarda juda samarali, lekin belgilangan sohadan tashqarida cheklangan imkoniyatlarga ega. Masalan, tasvirni tanish tizimi ma’lum tasvirlarni aniqlashda juda samarali bo‘lsa-da, boshqa sohadagi vazifalarni bajarolmaydi.
Aqldan xabar SI (Theory of Mind AI)
Aqldan xabar SI boshqa agentlarning niyatlari, e’tiqodlari va his-tuyg‘ularini tushunishga mo‘ljallangan. Ushbu tizimlar inson bilan muloqot qilishda yanada tabiiy va samarali bo‘lishi uchun ishlab chiqilgan. Masalan, inson his-tuyg‘ularini tushunib, ularga javob beruvchi virtual yordamchi aqldan xabar SI tizimiga misol bo‘la oladi. Ushbu tizimlar rivojlanishining dastlabki bosqichida bo‘lib, inson-kompyuter o‘zaro ta’sirini inqilobiy o‘zgartirish imkoniyatiga ega.
Umumiy SI (General AI)
Umumiy SI yoki kuchli SI – bu nazariy SI turi bo‘lib, u inson bajara oladigan har qanday intellektual vazifani bajarishga qodir bo‘ladi. Umumiy SI o‘rganish, mantiqiy fikrlash va har qanday sohada muammolarni hal qilish qobiliyatiga ega bo‘lishi mumkin. Biroq, hozirda umumiy SI mavjud emas va bunday tizimni ishlab chiqish mumkinmi yoki yo‘qmi, aniq emas.
O‘z-o‘zini anglaydigan SI (Self-aware AI)
O‘z-o‘zini anglaydigan SI o‘z mavjudligini tushunib, ushbu tushunchaga asoslanib qaror qabul qilish qobiliyatiga ega bo‘ladi. Bunday tizimlar hozirda faqat nazariy jihatdan mavjud bo‘lib, hozirgi texnologiyalar bilan amalga oshirilishi mumkin emas. Biroq, ba’zi mutaxassislar kelajakda o‘z-o‘zini anglaydigan SI yaratilishi mumkin deb hisoblashadi. Bu esa intellektual mashinalar davrining boshlanishiga olib kelishi mumkin.
Super SI
Super SI – bu inson intellektidan barcha sohalarda ustun bo‘lgan nazariy SI turi. Garchi super SI hozircha faqat nazariy konsept bo‘lsa-da, ba’zi mutaxassislar kelajakda buni amalga oshirish mumkin deb hisoblashadi. Biroq, super SI rivojlanishi axloqiy muammolarni keltirib chiqarishi mumkin, chunki insondan aqlliroq bo‘lgan mashina insoniyatga tahdid solishi ehtimoli bor.
Xulosa
SI – bu tez rivojlanayotgan soha bo‘lib, unda turli imkoniyatlar va qo‘llanish sohalariga ega bo‘lgan ko‘plab SI tizimlari mavjud. Har bir tur o‘ziga xos xususiyatlar va qo‘llanish sohalariga ega. SI rivojlanishda davom etar ekan, uning transport, sog‘liqni saqlash, ta’lim va ko‘ngilochar sohalar kabi hayotimizning ko‘plab jabhalariga katta ta’sir ko‘rsatishi kutilmoqda.