Tarmoqdagi  terminlar

1. WLAN (Wireless Local Area Network)

• Tushuntirish: Bu simsiz mahalliy tarmoq bo‘lib, Wi-Fi texnologiyasi orqali qurilmalarni ulaydi.
• Misol: Telefoningiz yoki noutbukingiz Wi-Fi orqali internetga ulanadi.
• Afzalliklari:
• Simlarga ehtiyoj yo‘q.
• Ko‘chma qurilmalar uchun qulay.

2. LAN (Local Area Network)

• Tushuntirish: Bu kichikroq hududda (uy, ofis) kompyuterlarni ulash uchun ishlatiladigan mahalliy tarmoq.
• Misol: Uy tarmog‘ida bir nechta kompyuter va printer ulanib, bir-biri bilan ma’lumot almashadi.
• Xususiyatlar:
• Tezlik yuqori.
• Cheklangan hududni qamrab oladi.

3. PAN (Personal Area Network)

• Tushuntirish: Bu bir kishiga tegishli bo‘lgan kichik tarmoq, masalan, bir nechta shaxsiy qurilmalar o‘rtasida aloqa o‘rnatadi.
• Misol: Bluetooth orqali telefoningizni naushnik bilan ulash.
• Qamrovi: 10 metr atrofida.

4. VPN (Virtual Private Network)

• Tushuntirish: Bu xavfsiz tarmoq ulanishini ta’minlaydi va foydalanuvchining IP manzilini yashiradi.
• Misol: Ommaviy Wi-Fi orqali internetga ulanishda VPN orqali ma’lumotlaringiz himoyalanadi.
• Afzalliklari:
• Shifrlangan aloqa.
• Geo-cheklovlarni chetlab o‘tish imkoniyati.

5. SNMP (Simple Network Management Protocol)

• Tushuntirish: Bu tarmoq qurilmalarini (router, switch) monitoring qilish va boshqarish uchun ishlatiladigan protokol.
• Misol: Tarmoq ma’lumotlarini yig‘ish va ishlash holatini kuzatish.
• Afzalliklari:
• Tarmoqni masofadan boshqarish.

Quyida keltirilgan barcha tushunchalar tarmoq va kompyuter aloqalariga oid muhim terminlardir. Ularning har birini soddalashtirilgan va texnik yondashuvda tushuntirib beraman.

1. WLAN (Wireless Local Area Network)

• Tushuntirish: Bu simsiz mahalliy tarmoq bo‘lib, Wi-Fi texnologiyasi orqali qurilmalarni ulaydi.
• Misol: Telefoningiz yoki noutbukingiz Wi-Fi orqali internetga ulanadi.
• Afzalliklari:
• Simlarga ehtiyoj yo‘q.
• Ko‘chma qurilmalar uchun qulay.

2. LAN (Local Area Network)

• Tushuntirish: Bu kichikroq hududda (uy, ofis) kompyuterlarni ulash uchun ishlatiladigan mahalliy tarmoq.
• Misol: Uy tarmog‘ida bir nechta kompyuter va printer ulanib, bir-biri bilan ma’lumot almashadi.
• Xususiyatlar:
• Tezlik yuqori.
• Cheklangan hududni qamrab oladi.

3. PAN (Personal Area Network)

• Tushuntirish: Bu bir kishiga tegishli bo‘lgan kichik tarmoq, masalan, bir nechta shaxsiy qurilmalar o‘rtasida aloqa o‘rnatadi.
• Misol: Bluetooth orqali telefoningizni naushnik bilan ulash.
• Qamrovi: 10 metr atrofida.

4. VPN (Virtual Private Network)

• Tushuntirish: Bu xavfsiz tarmoq ulanishini ta’minlaydi va foydalanuvchining IP manzilini yashiradi.
• Misol: Ommaviy Wi-Fi orqali internetga ulanishda VPN orqali ma’lumotlaringiz himoyalanadi.
• Afzalliklari:
• Shifrlangan aloqa.
• Geo-cheklovlarni chetlab o‘tish imkoniyati.

5. SNMP (Simple Network Management Protocol)

• Tushuntirish: Bu tarmoq qurilmalarini (router, switch) monitoring qilish va boshqarish uchun ishlatiladigan protokol.
• Misol: Tarmoq ma’lumotlarini yig‘ish va ishlash holatini kuzatish.
• Afzalliklari:
• Tarmoqni masofadan boshqarish.

6. ACL (Access Control List)

• Tushuntirish: Bu tarmoqdagi trafikni boshqarish uchun foydalaniladigan ruxsat beruvchi yoki cheklovchi ro‘yxat.
• Misol: Router orqali faqat ma’lum IP manzillarga kirishni cheklash.
• Afzalliklari:
• Xavfsizlikni oshiradi.

7. OSPF (Open Shortest Path First)

• Tushuntirish: Bu tarmoq yo‘naltiruvchi protokoli bo‘lib, eng qisqa yo‘nalishni avtomatik topadi.
• Misol: Routerlar o‘rtasida eng samarali yo‘lni aniqlash.
• Afzalliklari:
• Dinamik yo‘nalishlarni boshqaradi.

8. NAT (Network Address Translation)

• Tushuntirish: Ichki tarmoq manzillarini bitta jamoat IP manzilga tarjima qiladi, shunda tarmoq ichidagi qurilmalar internetga ulangan bo‘ladi.
• Misol: Bir nechta kompyuter bitta router orqali internetga ulanganida NAT ishlaydi.
• Afzalliklari:
• IP manzillarni tejaydi.

9. VLAN (Virtual Local Area Network)

• Tushuntirish: VLAN switch yordamida bir xil jismoniy tarmoq ichida virtual tarmoqlar yaratishga imkon beradi.
• Misol: Bir ofisdagi IT bo‘limi va HR bo‘limi alohida VLAN-larda bo‘lishi.
• Afzalliklari:
• Tarmoq xavfsizligini oshiradi.

10. DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol)

• Tushuntirish: Tarmoqda IP manzillarni avtomatik taqsimlaydigan protokol.
• Misol: Kompyuterni routerga ulaganingizda avtomatik IP oladi.
• Afzalliklari:
• Qo‘lda sozlashni talab qilmaydi.

11. Router

• Tushuntirish: Tarmoq yo‘naltiruvchisi bo‘lib, ma’lumot paketlarini bir tarmoqdan boshqasiga yo‘naltiradi.
• Misol: Uy routeringiz internetga ulanishni ta’minlaydi.
• Afzalliklari:
• Tarmoqlarni ulaydi va yo‘naltiradi.

12. Switch

• Tushuntirish: Mahalliy tarmoq qurilmalari (kompyuterlar, printerlar)ni ulash uchun ishlatiladi.
• Misol: Ofisdagi barcha kompyuterlarni bir-biriga ulash.
• Afzalliklari:
• Tezkor ma’lumot uzatishni ta’minlaydi.

13. Ping

• Tushuntirish: Bu tarmoqda aloqa bor yoki yo‘qligini tekshirish uchun ishlatiladigan buyruq.
• Misol: ping 192.168.1.1 orqali routeringiz bilan aloqa mavjudligini tekshirish.
• Afzalliklari:
• Oddiy va samarali vosita.