GM: Банкрот болу бақыты
Американың бас автоконцерні қайраңнан қалай шықты
АҚШ-ғы компания банкроттық туралы ұйғарғанда, онда екі жол бар еді: тиісті кодекстің VII тарауын пайдаланып, қызметін тоқтату немесе XI тарауды басшылыққа алып, өз келешегі үшін күресу. Бұл проблеманы шешудің екінші нұсқасының ең әйгілі сәтті мысалы General Motors (GM) автоконцернінің жағдайы болды. Банкроттық туралы істер жөніндегі федералдық сотқа бизнесті қайта құруға өтінімді корпорация 2009 жылғы 1 маусымда берді, ал 40 күннен кейін-ақ қайта жұмыс істеп кетті. Сөйтіп, абсолютті рекорд орнатты. Бұл оны қалай жасады?
Автофеникс
Қаржылық дәрменсіздігін мойындаған сәтте GM-де $82,29 млрд актив пен $172,81 млрд. қарыз болды Банкроттық туралы өтінім бергеннен кейін оның акциялары Dow Jones индексінен алынып тасталып, биржадан тыс нарықта сатылды.
Қалыптасқан жағдайдың басты себебі Ұлы тоқырау кезеңінен бергі ең терең, 2008 жылы өршіген экономикалық дағдарыс еді. Сатылымдар азайып, GM миллиардтарынан айырылды, оның ақша қаражаттары түгесілді.
Болмай қоймайтын соққының зардабын жұмсарту үшін басшылық құтқару жоспарын алдын ала дайындай бастады. Үздік заңгерлер бизнесті күйретпей банкроттық арқылы өту тәсілін іздеді. Бұл үшін мемлекеттік қолдау қажет болды. Кіші Джордж Буш әкімшілігі автоөндіріс алпауытына көмектесуден бас тартты. Тек 2009 жылғы қаңтарда президент қызметіне Барак Обама кіріскеннен кейін қаражат бөлінді. Ақ үй берілген қаражаттарды жұмыс орындарын сақтау және америкалық ірі автоөндірушінің таралуының алдын алу қажеттігімен негіздеді.
Қайта құру барысында жаңа NGMCO Inc. компаниясы құрылды, оның акцияларының 60,8% АҚШ үкіметіне, 11,7% — Канаданың федералдық және Онтарио провинциясының билігіне, 17,5% — VEBA автоөндіріс жұмыскерлері кәсіподақтарына, 10% — GM қамтамасыз етілмеген облигацияларын ұстаушыларға тиесілі болды. АҚШ Қазынашылығы концернге $360,6 млн-ға қамтамасыз етілген кредит ұсынды, ал GM қаржы ведомствосына осы сомаға вексель және қосымша өтемақы ретінде $24,1 млн берді.
Қазынашылық GM-дегі өз үлесін біртіндеп қысқарта берді, соңғы пакет 2013 жылғы 9 желтоқсанда сатылды. Бұл сәтке қарай ведомствоның компанияны құтқаруының жалпы залалы $10,3 млрд-қа бағаланды.
Инвестордың тағдыры
Банкроттық туралы хабарлаған компанияның акционерлерінің алдында таңдау туындайды, олардың алдында «компания акцияларын әрі қарай ұстап қаламыз ба әлде шығынмен болса да сатамыз ба?» деген екіұдай сұрақ тұрды. Банкроттың қағаздардағы жайғасымдарын ұстап қалғанда шығыннан құтылу ықтималдығы мүлдем жоқ еді, сондықтан олардан қол үзген дұрыс.
Осындай жағымсыз жағдайда қалмау үшін эмитенттердің бизнесінің іргелі көрсеткіштері динамикасын мұқият қадағалаған жөн. Әдетте, жақындап қалған күйреу белгілері ол басталардан көп бұрын байқалады. Олардың ішінде мәлімделген табыстардың елеулі әрі ұдайы азаюы, қажетті инвестициялық капиталды тарта алмау, кредиттік рейтингтің төмендеуі.
Олардың эмитенттерінің ықтимал банкроттығы туралы жаңалықтарды ести тұра арзандаған акцияларды сатып алған жөн бе? Бұл стратегия өте қауіпті: егер компания ойсыраудан құтылып шықса, инвестор пайда таба алады, бірақ мұндай шешімнің ықтималдығы өте аз. Тіптен бизнес қайта құрылымдаудан кейін қайта іске қосылып кететін осындай сирек жағдайда, компания жаңа акциялар шығарып, оларды бірінші кезекте кредиторлардың арасында үлестіреді. Ескі акциялардың ұстаушылары әдетте ештеңе алмайды. Дегенмен, бақытты ерекше жағдайлар болады. Мәселен, Hertz автопрокатшы банкроттықтан және қайта құрылымдаудан кейін ескі акцияларды $8-ден сатып алды. Әйтсе де нарық үшін мұндай оқиғалар — өте сирек жайт.
Жекеменшік инвестор проблемалық бизнеске қаражат салудан аулақ болып, оған барлық қиындықтарды GM секілді еңсеруді тілей отырып, қайта даму процесін сырттан бақылаған абзал.