Қытай: жақыннан қарасақ...
Қытай – экономика жағынан алғанда әлемдегі АҚШ-тан кейін екінші орында (тіпті бірінші – қалай есептеуге болатындығына қарамастан) және оның жаһандық нарықтарға ықпалын асыра бағалау қиын. Мұнда барлығы да қарқынды дамып келеді: өндіріс, сервистер, технологиялар.
Қытайлық компаниялар бәсекелестерден әлдеқайда қолжетімді әрі сапалы электромобильдер шығарады, жасанды интеллект саласындағы жергілікті әзірлемелер әлемдік көшбасшылармен иық тіресуде. 2024 жылы электр көліктерінің жаһандық өндірісінде ұзақ уақыт көш бастап келе жатқан Tesla қытайлық BYD автоконцерніне біріншілік пальмасын берді. Компанияның әлеуетін Уоррен Баффет өзі бағалады. Ол 2008 жылы жасаған осы акцияларға салымдар 2022 жылға қарай 41 есе ұлғайды. Жақында болған сенсация – DeepSeek нейрожелісі, оны ChatGPT-дің нағыз бәсекелесі деп атайды, оны әзірлеу әлдеқайда арзан болуымен қатар, тіпті батыстық аналогтарға қарағанда әлдеқайда тиімді болып шықты.
Осылайша, идеялар мен технологияларды көшіретін мемлекет ретінде Қытай туралы түсінік ескірген. Енді Аспан асты елі жыл сайын бірегей тауарлар өндірісін арттырып келеді.
Еліміз көптеген батыстық ноу-хаулардың орнын толтырып қана қоймай, жасыл энергетика, робототехника, жоғары жылдамдықты байланыс, электрондық сауда сияқты салалардың көшбасшыларына шықты. Қытайда ең жылдам пойыздар, қатты дамыған финтех-компаниялар, жоғары сапалы өндіріс және әлемдегі ең жылдам құрылыс жұмыстары бар. Алға жылжуға көбінесе үлкен ішкі нарық ықпал етеді: Қытайда 1,4 млрд адам тұрады. Оның үстіне мұнда әзірленген сервистер барған сайын бүкіл әлемде табысты болып келеді. Оған жарқын мысал – TikTok. Қысқа бейнелерді орналастыру және көру үшін осы әлеуметтік желіні қолдану 2024 жылы ең көп жүктелетін болды.
Freedom Finance Global сарапшылары Қытайдың жетекші серіктестерімен іскерлік қарым-қатынасын зерттеп, оның экспортының ең сұранысқа ие санаттарын анықтады. Аспан асты елінен өнімдердің қайда жеткізілетінін біздің «Қытай кімдермен сауда жасайды» деген инфографикамыздан білетін боласыз. Сондай-ақ дамыған өндірісіне қарамастан, елдің шетелден қандай тауарларды және қандай көлемде сатып алатынын көрнекі түрде көрсеттік.
Қытай кең ауқымды экспансия жүргізіп, Азияның, Африканың, Еуропаның және Латын Америкасының 150-ден астам елінде көптеген инфрақұрылымдық, логистикалық және сауда жобалары іске асыруда.
Қытай қор нарығы өте ауқымды. Шанхай биржасы – американдық NYSE және NASDAQ-дан кейінгі әлемдегі үшінші капиталдандыру биржасы, ал Шэньчжэнь және Гонконг алаңдары жаһандық үздік 10-қа кіреді. Қарапайым инвестор үшін алғашқы екі жергілікті биржаға шығу оңай емес, алайда көптеген қытай қағаздарына шетелдіктер Гонконг аралы биржасында инвестиция сала алады. Оған Freedom Finance Global қол жеткізеді. Бұдан басқа, ҚХР компаниялары АҚШ-та саудаланады. Біздің талдаушылар американдық биржалардан сатып алуға болатын ондаған қызықты қағаздардың тізімі бар инфографика жасады. Жалпы нарыққа инвестиция салғысы келетіндер үшін Қытайдың ең үздік бес биржалық қорын (ETF) құрады.
Бұл нөмірде — қарқынды және кең ауқымды дамып келе жатқан бірегей экономиканың қыр-сыры туралы айтылады. «Финансист» журналы Қытайда бизнес жүргізудің қандай ерекшеліктерін ескеру керектігі және шетелдік ойыншылардың қандай сын-қатерлермен бетпе-бет келетіні туралы сарапшылардың пікірлерін жинақтады.
Олар басқа нарықтарға қалай шығады, қалай оларға бейімделеді, жергілікті ойыншылармен қалай бәсекелеседі, халықаралық деңгейде қандай өнімдер мен шешімдер ұсынады және болашақта өздерінің ілгерілеуін қалай көреді, сол туралы Қазақстандағы ZTE компаниясының бас директоры, ақпараттық және коммуникациялық технологиялар саласындағы шешімдерді жетекші жеткізушілердің бірі Вэй Вэй «Финансист» журналына берген сұхбатында әңгімелеп берді.
Бұдан басқа, біз ірі қытайлық телекоммуникациялық жабдық өндірушілердің бірі — ZTE өкілімен әңгімелестік. Компанияның Қазақстандағы бас директоры Вэй Вэй ZTE-нің жаңа нарықтарға қалай шығатынын, жергілікті ерекшелікке қалай бейімделетінін, жергілікті ойыншылармен бәсекелесетінін, халықаралық аренада қандай технологиялық шешімдер ұсынатынын айтып берді, сондай-ақ болашақтағы стратегиялық көзқарасымен бөлісті.