Neom Арабиялық жобасы
Болашақ қаласын салу бойынша батыл эксперимент қалай іске асырылуда
Сауд Арабиясының жүрегінде футуристік Neom қаласының құрылысы жүруде. Бұл жобаны 2017 жылы корольдіктің ханзадасы Мұхаммед бен Салман бастаған болатын.
Бұл құрылысқа бірнеше жылдан бері бүкіл әлемнің назары аударылып келеді: Қызыл теңіз жағалауындағы 26 500 шаршы км аумақты қамтитын Neom тек батыл тәжірибе ғана емес, сонымен қатар экономиканы әртараптандыруға және корольдіктің әлеуметтік ландшафтын өзгертуге талпыныс жасайды. Neom — инновацияларды, тұрақты даму мен экономикалық өсуді ынталандыруға, сондай-ақ елдің мұнай кірістеріне тәуелділігін төмендетуге бағытталған Saudi Vision 2030 бағдарламасының бір бөлігі. Бәлкім, бұл бүгінгі таңдағы ең танымал болашақ қала шығар.
Жаңа мегаполистің құрылтайшылары қоршаған ортаға зиянды әсерді азайтып, ресурстарды жауапкершілікпен басқаруға уәде береді. Атап айтқанда, жаңартылатын энергия көздеріне және қалдықсыз тұщыландыруға негізделген ENOWA сияқты бастамалар іске асырылатын болады. Сондай-ақ, энергиясы жасыл сутек өндірісіне жұмсалатын күн және жел электр станцияларын салу жобасын әзірлеуге $8 млрд бағытталды.
*NEOM-ды жаңартылатын энергиямен және таза сумен қамтамасыз ету үшін құрылған ұйым
Neom маңызды сыртқы экономикалық мәнге ие. Қызыл теңiз жағалауында стратегиялық орналасу оны Таяу Шығыс, Африка, Азия-Шығыс аймақтары мен басқа да өңiрлер арасындағы байланыстарды нығайта отырып, сауда мен инвестициялардың тағы бiр орталығына айналдырады. Neom жасаушыларының ұзаққа созылған жоспарлары мен инновациялық тәсілі геосаяси ландшафтты өзгертіп, Сауд Арабиясының жаһандық рөлін жаңаша айқындай алады.
Neom бес негізгі бөліктен тұратын болады
Trojena — 2029 жылғы қысқы Азия ойындарын өткізетін Сарава тауларындағы тау шаңғысы курорты.
Sindalah - жағажай демалысына арналған арал, Акаба шығанағындағы танымал Шарм-эш Шейх курортына қарсы орналасқан.
Oxagon жүзбелі порт қаласы ретінде ойластырылған, оның міндеті — Суэц арнасына баратын кемелер үшін айлаққа айналу. Жаңа буын порты жеткізілімдердің кешенді тізбегіне кіріктіріледі, Neom-ды жаһандық нарықтармен байланыстырады және оны әлемдік экономикаға енгізеді — өнеркәсіп болашақтың қаласы үшін туризмнен кем емес. Oxagon суды тұщыту және сутегі өндіру үшін озық технологияларды пайдаланады.
Gulf of Aqaba — бұл көптеген түрлі туристік жобалардың үйлесімі, олардың ішінде Epicon - жағалаудағы кластер, оған сәнді резиденциялар, жағажай виллалары мен биіктігі 225 және 275 метр екі керемет мұнаралы курорттар кіреді. Тағы бір тарту нүктесі — Utamo. Бұл мәдениет пен өнер саласындағы оқиғаларды ұйымдастыруға арналған кеңістік, әлемнің түкпір-түкпірінен келген шығармашылық адамдардың кездесулері мен өзара іс-қимылының орны. Немесе үш бутик-қонақ үй қоршаған ортаға тығыз байланыста кіретін Leyja.
«Бағдарламаның шегесі» шын мәнінде металл реңктің пішіні мен шыны қасбетінің кесіндісіне ұқсайтын үй болуы тиіс еді. Бұл The Line (Сызық).
Бастапқы ойға сәйкес, The Line ұзындығы 170 км-ді құрауы тиіс еді, ол Сауд Арабиясының солтүстік-батысындағы таулар мен биік алқаптарды Қызыл теңіз жағалауымен байланыстырады. Жоба әсерлі болды: жоспарда өмір сүруге қажетті барлық нысандар бес минуттық жаяу қол жетімділікке орналастырылатыны, ал бір жерден қаланың екінші шетіне дейін бар-жоғы 20 минут ішінде жүрдек темір жолмен жетуге болатыны айтылған болатын. Айналы қасбеттері бар параллель екі қабырға тәрізді конструкциялардың арасындағы ішкі кеңістік саябақтарды, мектептерді, тұрғын үйлерді және кеңсе үй-жайларын қамтиды. The Line-де 1,5 млн, ал болашақта 9 млн-ға жуық тұрғын 34 шаршы шақырым аумаққа қоныстануы тиіс еді. Бұл жағдайда бүкіл Neom әлемдегі халық тығыздығы ең жоғары қалаға айналар еді. Қазір рекордсмендер шаршы шақырымға 25-30 мың адам аралығындағы көрсеткішке ие. Сауд Арабиясында 34 млн адам тұрады, олардың 70% -ға жуығы — жергілікті тұрғындар.
Сәуірдің соңында The Line елеулі түзетулерге ұшырағаны туралы жаңалық пайда болды: дереккөздер Bloomberg агенттігіне көп километрлік үй шын мәнінде 170 емес, бар болғаны 2,4 шақырымға созылатынын, ал Neom тұрғындарының саны тіпті 2030 жылға қарай миллиондаған емес, бар болғаны 300 мың адамды құрайтынын хабарлады.
Жобаның бюджеті де $1,5 трлн-нан $500 млрд-қа дейін қысқартылды. Бұл таң қаларлық жағдай емес: Сауд Арабиясының ЖІӨ $1,1 трлн құрайды, халықаралық резервтер көлемі — $430 млрд. Neom-ды қаржыландыруды Сауд Арабиясының Тәуелсіз қоры мен халықаралық инвесторлар консорциумы жүргізуде, бірақ қазір қордың көлемі $15 млрд-қа дейін қысқарды — бұл статистиканы жариялай бастаған 2020 жылдан бастап ең төменгі көрсеткіш.
Бұрын Саудияның болашақтағы қаласы бір адамға шаққанда $170 мың тұрады деп болжанған, ал бюджет Neom бизнесі мен тұрғындарынан жыл сайын $48 млрд алады.
Жобаға шамамен $400 млрд бөлінгендіктен, құрылыстың аяқталуы жақындап қалды. Bloomberg кейбір мердігерлер құрылысшыларды жұмыстан босата бастағанын хабарлайды. Басқа БАҚ-та тұщыту қондырғысын салудан бас тарту туралы ақпарат пайда болды.
Ал биыл The Line-ге алғашқы тұрғындар қоныстануы тиіс еді ғой...
Айтпақшы, Сауд Арабиясында сәтсіз урбанистік жобалардың мысалдары бар. 2005 жылы бюджеті $200 млрд-тан сәл асатын, 1 млн адамға есептелген король Абдалланың қаласы да экономиканы трансформациялауды және инновацияларды енгізуді мақсат еткен. Бірақ нәтижесінде ол жеткілікті инвестиция тартпады және қазір небәрі 7 мың халқы бар шағын кент болып табылады.
Дегенмен, The Line мен Neom-дың тағдыры туралы қорытынды жасауға әлі ерте. Сауд Арабиясының экономика министрі Фейсал әл-Ибрагим құрылыстың тоқтатылғаны туралы хабарламаны жоққа шығарады, оның айтуынша, барлық жобалар қарқынды дамып келеді.
Нақты не іске асырылды? Neom-Bay әуежайы салынды және жұмыс істейді. Биыл Sindalah аралы-курорты қонақтарды қабылдай бастауы тиіс. Құрылыс жұмыстары әлі де жүргізіліп жатыр. Әлем Сауд Арабиясының өз армандарының қаласын тұрғызып жатқанын бақылауда.
