«Доллар ең сенімді төлем құралы және ең тартымды инвестиция болып қала береді»
Әлемдік экономиканың ұлттық валютадағы есеп айырысуларға көшуі бірнеше жылдарға созылуы мүмкін, ал бұл процестің әсері екіұшты деп санайды Еуразиялық банктің басқарма төрағасының орынбасары Ерланбек Қаппар
АҚШ пен Еуропаның банк секторының алдында тұрған қиындықтарды қалай бағалайсыз?
Біз Штаттар мен Швейцариядағы реттеушілердің дағдарыстық жағдайларды қалай тез арада оқшаулағанын көреміз, сондықтан бұл жағдайлар Халықаралық қаржы саласындағы жүйелік мәселелерге қатысты деп айтуға болмайды. Олар әлемдік қаржы дағдарысына әкелуі екіталай, бұл әлемдік экономиканың өсуінің баяулауына және халықаралық инфляцияның жеделдеуіне байланысты басталуы мүмкін.
Жаһандық инфляция жоғары деңгейде қалып отыр. Мұндай жағдайда қандай активтер капиталды құнсызданудан үнемдеуге мүмкіндік береді?
Жоғары баға қысымы мәселесі бүгінде әлемнің барлық дерлік елдері үшін өзекті, бұл реттеушілерді, кәсіпкерлер мен инвесторларды алаңдатады. Инфляцияның үдеуі, әдетте, инвесторлардан стратегиялық портфельдерді қайта қарауды талап ететін ұзақ мерзімді сипатта болады.
Халықтың қорғалмаған топтары бағаның өсуіне ең сезімтал, өйткені олардың кірістерінің едәуір бөлігі тұтыну заттарына жұмсалады. Олар үшін құнсызданудан ақша үнемдеудің жалғыз жолы —қатты валютаны сатып алу. Бай инвесторлар үшін инфляцияға қарсы құралдарды таңдау мүмкіндікері әлдеқайда көп.
Бірақ қорғаныс позицияларын таңдамас бұрын нарыққа кіру нүктесін анықтау керек. Базалық мөлшерлемені қайта қарау инвестициялық шешімдер қабылдау үшін маңызды сәт болып табылады.
Барлық валюталар сатып алу қабілетін жоғалтқандықтан, долларлық есептеулерден ұлттық ақша бірліктеріне ауысудың мағынасы жоқ па? Бұл шешімнің оң және теріс жақтары қандай болуы мүмкін?
Ұлттық валютадағы есеп айырысуды дамыту процесі жалғасуда, бірақ американдық доллар өзінің үстем ұстанымын сақтайды. Әлемде белгілі бір валютаның басым болуы тек мәміленің екі жағы үшін шығын мәселесі болып табылады. Сонымен, доллар — бұл сатып алушы мен сатушының шығыны аз, ең оңай айырбасталатын валютасы болып табылады.
Валютаны халықаралық пайдалану индексі деген көрсеткіш бар. Ол елдердің валюталық резервтеріндегі ақша бірлігі үлесінің, трансшекаралық валюталық операциялар көлемінің, борыштық міндеттемелер шығарылымының, банктік талаптар мен міндеттемелердің орташа өлшенген мәні ретінде есептеледі. SWIFT бағалауы бойынша, 2023 жылдың қаңтарына қарай халықаралық аударымдардағы доллар үлесі 45,4% - ға дейін өсті, ал еуро үлесі, керісінше, 37,4% - дан 33,3% - ға дейін төмендеді. Яғни, долларды халықаралық пайдалану индексі 60% - дан асады. Салыстыру үшін, екінші орында тұрған еуропалық валютаның бұл үлесі тек 24% құрайды.
Әлемдік экономиканың долларға қатты тәуелділігі басқа валюталармен есептеулерге көшуді қиындатады. Әлсіз айырбасталатын ұлттық валюталардағы шығындар үлкен, сонымен қатар дамушы елдердің төлем құралдары девальвацияға көбірек ұшырайды. Компаниялардың немесе банктердің шоттарының валюталық құрылымында қиындықтар болуы мүмкін, ал кейбір елдерде, соның ішінде ҚХР-да капиталды әкелуге және әкетуге шектеулер бар.
Тұтастай алғанда, бірыңғай халықаралық валютадан кету транзакциялық шығындардың өсуінен инфляцияны жеделдетуге және ЖІӨ-нің төмендеуіне дейінгі көптеген кемшіліктермен бірге келеді. Ұлттық валюталарға ауысу, кейбір экономикалық артықшылықтарға қарамастан, логистикалық және қаржылық мәселелерге әкелуі мүмкін.
Қазір АҚШ-та инфляцияның айтарлықтай өсуі байқалғанымен, доллар жоғары сатып алу қабілетін сақтайды, бұл оны басқалармен салыстырғанда тартымды валютаға айналдырады. Біздің ойымызша, гринбек әлі күнге дейін ең сенімді төлем құралы және ең тартымды инвестиция болып қала береді.
Халықаралық есептеулерде ұлттық валюталарға көшу процесі тек Ресейде ғана емес, Азия-Тынық мұхиты аймағында, Парсы шығанағы елдерінде және Оңтүстік Америкада басталды. Сарапшылар бұл үрдіс 10-15 жыл бойы өзекті болады деп болжайды. 2020 жылдан бері қандай әлемде өмір сүріп жатқанымызды ұмытпауымыз керек. Барлығы қас пен көздің арасында өзгеріп кетуі мүмкін. Сондықтан, көштен қалмауымыз керек.