«Дұрыс портфельдің негізін комиссиялары ең аз индекстік қорға инвестициялар құрауы тиіс»
ЖЭМ ҒЗУ-нің профессоры, Облигацияларды ұстаушылар қауымдастығының мүшесі Тамара Теплова жаңадан бастаушы инвесторлардың зер салуына тұратын аса қызықты биржалық оқиғалар туралы
Тамара Викторовна, америкалық қор нарығын сіз немен байланыстырасыз?
Жекеменшік портфелімнің көп бөлігін мен облигациялардан құрап, ЖТО (жоғары табысты немесе «қоқысты» облигациялар) туралы кітап жазғандықтан, маған америкалық нарық ең алдымен қарыз құралдарының бүкіл тарихымен қызықты. Оғаштау инвесторлар тек акциялар сегментінде ғана кездеседі деп есептеледі, бірақ бұл олай емес. Тіптен басқаруында $2 трлн-ға жуық активтері бар Pimco-ны құрушы қымбатты Билл Гросстың өмірбаянын қайта айтып беру — инвесторлардың шарықтауы, құлдырауы мен түңілулері бар қызықты триллер сияқты болып көрінген болар еді.
Бірақ қазіргі нақты жағдайда мен «қоқысты облигациялар патшасы» Майкл Милкеннің өмір және инвестициялау соқпақтарын көбірек ой елегінен өткіземін. Оның аса белсенділігі өткен ғасырдың 70-80-жылдарында АҚШ-тағы жоғары инфляция кезеңіне тура келді.
Қор нарығындағы нендей жарқын оқиғалар сіздің есіңізде көбірек қалды?
«Дэни Коллдің» және «Октоторп» тобы компанияларының («Ноймарк», «Офир», «Эбис» және «Ломбард Мастер») қағаздарына салымдардан ақшамнан айырылған облигациялар инвесторы ретінде мені айла-шарғылардың тарихи мысалдары мен реттеушілердің, талдаушылардың, журналистердің олармен күресі қызықтырады.
Ғаламдық нарықтағы салыстырмалы жаңа қызықты хикая — Wirecard-тың алаяқтығы. Бұл іс-әрекет 2019 жылы жарылған бомба әсерін туғызып, «Еуропаның ең қымбат қаржы технологын» жер қылды. Мен кәсіби аудиторлардың жылдар бойы байқамаған жалған мәмілелер мен табысты зорайтуды жарыққа шығара білген Financial Times-тың репортеріне зор құрметпен қараймын.
Біздің оқырмандарымызға және барлық инвесторларға ағымдағы нарық жағдайларында қандай кеңес бересіз?
Біріншіден, өмір, экономика, қор нарығының белгілі бір қалыпты сценариймен дамитынын түсіну қажет. Қандай да бір оқиғаның басталуы келешекке белгілі бір ықтималдық үлесімен әсер етуі мүмкін, бірақ нағыз «қара аққулар» сирек болады. Екіншіден, инвестициялық шешімдер қабылдағанда мен бір нәрсе туралы аса толық түсінік қалыптастыру үшін бірнеше сарапшының пікірін зерделеуді ұсынған болар едім.
Бір және сол оқиғаларды тәлімгер инвесторлар мен тұтастай алғанда нарық мүлдем басқаша бағалайды. Айқын мысалы — Баффет пен Соростың TSMC акцияларымен мәмілелері. Биржалық алпауыттардың біріншісі үш айдың ішінде осы қағаздарға $4 млрд салған, ал екіншісі өз пакетінен толығымен құтылды.
Ресей нарығынан мысал — микроқаржы ұйымдарының (МҚҰ) облигациялары. Егер облигациялық шығарылымдарды табыстылығы мен тәуекел (рейтингі мен дюрацияны қоса алғанда өзге көрсеткіштер) жағынан салыстырса, онда қазір жергілікті нарықта МҚҰ – ең сенімді салалардың бірі болып шығады (одан кейін лизинг келеді). Девелоперлер, зауыттар, АT және ауыл шаруашылығы аса тәуекелді болып есептеледі, әрі инвесторлар осы секторлардағы компаниялардан қосымша сыйлықақы талап етеді.
Теңгерімделген инвестициялық портфельдің негізін комиссиялары ең аз индекстік қорға салымдар құрауы тиіс. Алайда жайбарақат кезде олардың аз табыс әкелетініне, ал нарық құбылмалы болған кезеңде тіптен ұстаушылардың көңілін қалдыратынына дайын болыңыз. Нарықтың «Барлығы жақсы жүрген кезде, барлығы жақсы» және бастысы — «Дұрыс акциялар мен облигацияларды таңдау қажет, нашарларын таңдамаңыз» деген негізгі аксиомаларын естен шығармаңыз.