«Көгілдір фишкаға жету үшін жахандық табысқа ие болу қажет»
Freedom Holding Corp. Тимур Турлов - компанияның 15 жылдағы жұмыс қорытындылары мен болашаққа жоспарлары туралы
Тимур, сіз 2008 жылы Freedom-ды ашқан кезде шағын ғана брокер халықаралық қаржы холдингіне дейін өседі деп ойладыңыз ба?
Жоқ, мүлдем ондай болжам болмады. Сонымен қатар, біздің мақсатымыз - Юниаструм банкінің бұрыны клиенттеріне қызмет көрсететін шағын компания құру болатын. Онда мен өзімнің командаммен акциялардың американдық нарығына қол жеткізуге дайындалып жүргенбіз.
Банктегі брокерлік бөлімше дағдарысқа ұшырағаннан кейін біз алтаумыз бірнеше ондаған клиенттерге қызмет көрсетуді бастау үшін Freedom ашуды шештік және бірнеше мыңға дейін өсеміз деп үміттендік. Өкінішке орай, үміттер шындыққа сәйкес келмеді. Юниаструм клиенттерінің ешқайсысы дерлік бізге ауысқан жоқ және біз бизнесті нөлден бастап құра бастадық. Біздің компания шағын стартапқа ұқсас болды, онда мен бас директор ретінде кез келген қызметкердің жұмысын атқаратынмын.
Енді, 15 жылдан кейін біз кәдімгідей ауқымды нәрсеге айналдық, кейде қаншалықты екенімізді біле бермеймін. Біз әртүрлі құрылымдармен, бөлімшелермен, корпоративтік басқарумен және көптеген талантты қызметкерлермен үлкен холдингке дейін өстік. Бүгінде біздің бүкіл экожүйемізде 7 мыңға дейін адам жұмыс істейді.
Біздің ауқымдылығымызға қарамастан, біз бір-бірімізге деген сенімділіктің жоғары деңгейін және ұйым ішінде белгілі бір еркіндік дәрежесін сақтағанымызға қуаныштымын. Бұл біз үшін өте маңызды, өйткені басқаша тез өсіп, тиімділікті сақтай алмас едік.
Келесі жылы NASDAQ-та Freedom Holding Corp. листинг жасағанына бес жыл толады. Қоғамдық мәртебе бизнеске қалай әсер етті?
Америка Құрама Штаттарында листингке ие қоғамдық компания болу өте қымбат және табанды еңбекті қажет ететін нәрсе. Бізбен бірге сыртқы кеңесшілердің, мамандардың үлкен тобы жұмыс істейді, біз оларға жыл сайын ондаған миллион доллар жұмсаймыз.
Алайда, бұл шығындар бізге корпоративтік басқару мен ақпарат ашудың сапасын арттыруға, ұйымдық құрылым мен операциялардың ашықтығын арттыруға, инвесторлармен және реттеушілермен (IR және GR) өзара әрекеттесуді келесі деңгейге көтеруге көмектеседі. Қоғамдық мәртебе деңгейімізді жоғары көтереді, бірақ сонымен бірге тұрақтылықты сақтауға көмектеседі және оны одан әрі жақсаруға ынталандырады. Біз халықаралық стандарттар бойынша есептілікті тапсыру және ішкі биржада листингке ие болу әлдеқайда оңай екенін жақсы түсінеміз. Бірақ NASDAQ-қа кіру бізге «жоғары лигаға» жол ашты және бұл инвесторлар мен контрагенттердің сенімінің мүлдем басқа деңгейі. Біз күрделі, бірақ қызықты әрі перспективалы жолды таңдадық, бұл да біздің бірегейлігіміз.
Биылғы жылы табысты қаржылық нәтижелер аясында холдингке ақпараттық қысым да өсті. Сіз одан қандай қорытынды жасадыңыз?
Егер сіз жария бизнесті дамытсаңыз, ол әрине қысымсыз болмайды. Тек өз жұмысыңды жасап, белсенді қарым-қатынас құрып, беделге ие болуымыз керек, дұрыс серіктестермен жұмыс істеуіміз керек және адамдардың сыни ойлауына сүйенуіміз керек.
Өз брендіңізді қалыптастыруға, ұйымға деген сенім деңгейін арттыруға көп уақыт пен ресурстар бөлу қажет.
Негативке нақты жауап бере білу және туындаған сұрақтарға нақты және шынайы жауап беру маңызды. Бұл шынымен ашық компанияның беделіне негізделген.
Біз тіпті өте күрделі медиа шабуылдарға сабырлы түрде төтеп бердік, өйткені біз әрқашан акционерлермен және инвесторлармен сенімді қарым-қатынас орнатып, PR-ға да көп инвестиция салдық.
Биыл «Финансист» журналына 10 жыл толады. Сіздің ойыңызша, ол қалай өзгерді және оның жеке инвесторларға пайдасы неде?
Біз 2013 жылы медианы іске қосқан кезде оқырмандармен қор нарығындағы инвестициялар туралы сөйлескіміз келді. Бұл бір сөзбен түсіндіруге болмайтын күрделі өнім. Біз бұл оқиғаның кем дегенде журналға татитынын түсіндік. Әрі онда біздің қызметтеріміз туралы емес, сәттілік тарихы, қызықты инвестициялар және т. б. туралы әңгімелеу керек екендігін түсіндік.
Менің ойымша, 10 жылдан кейін біз толыққанды медиа бренд құра алдық. Бүгінгі таңда «Финансист» — бұл, мысалы, біздің еліміздегі өзіндік мақсатты аудиториясы бар танымал басылым. Бізді ірі ауқатты клиенттер белсенді оқиды, біз оны журналдың таралу географиясынан көреміз. Бізде мазмұнның сапасы айтарлықтай өсті, басылымның дизайны жақсарды, біздің медиа беттерімізден өз тәжірибелерімен бөлісетін көптеген білікті сарапшылар пайда болды.
«Финансист» журналының дебюттік санындағы алғашқы ұсыныстардың бірі Tesla акцияларын сатып алу болды. Олар 10 жыл бұрын ондағы болашақ көк фишканы өзіңіз таныған деп айтады. Неліктен сіз бұл оқиғаға сендіңіз?
Сол кезде бұл идея менің әріптестерімнің шығармашылығының жемісі болды. Олар оны тауып, маған көрсетті. Бұл идея маған ұнады, өйткені Илон Маск инновация туралы әсерлі сөйлесіп қана қоймай, оны өнімде қалай жүзеге асыруға болатындығын көрсетті. Керемет көзқарасы бар бұл адам барлық өзекті трендтерге тамаша сәйкес келді, сапалы софт-скиллге ие болды және ұзақ әсер қалдырған және оларға сенетін нәрселерді көрсетті.
Freedom Holding нарықта шамамен $4,5–5 миллиард долларға бағаланады, яғни компанияны «мықты mid-cap» деп сипаттауға болады. Жаңа деңгейге көшу үшін не қажет деп ойлайсыз?
Көк фишкаға айналу үшін орасан зор жетістік американдық, еуропалық нарықтарда немесе әлемдік экономика аясында қажет. Тесла мұны жасады: ол әлемдегі ең үлкен автокөлік концерні болды, ал оның Y Моделді электрокары сегменттегі ең көп сатылатын көлік болды.
Қазір Freedom жаңа нарықтарға шығуда. Атап айтқанда, біз Еуропада жақсы өсіп келеміз. Біздің құзыреттеріміз бен өнімдеріміз басқа елдерге де ауқымды болатынына сенімдімін.
Холдинг келесі жылы қандай өнімдер мен қызметтерге бәс тігеді?
Біз 2024 жылы ФРЖ-ның ақша-несие саясатын қатаңдату циклінің аяқталуы аясында АҚШ-тың бастапқы орналастыру нарығы қалпына келе бастайды деп күтеміз. Естеріңізге сала кетейік, біздің американдық бөлімше жақында толыққанды андеррайтер болды және IPO және SPO ұйымдастыру қызметтерін ұсына алады.
Сонымен қатар, келесі жыл тұрақты кіріс құралдарының, сондай-ақ банк өнімдерінің уақыты болады. Біздің Freedom Bank холдингтің жалпы нәтижелеріндегі өз үлесін арттырады және бір жарым жылдан кейін ол негізгі табыс әкеледі.
Алдағы 5-10 жылға компанияны дамыту бойынша қандай жоспарларыңыз бар?
Біз үлкен деректермен тиімді басқарылатын әр түрлі банктік және телекоммуникациялық өнімдермен толыққанды, терең интеграцияланған экожүйені құрғымыз келеді.
Freedom M&А нарығында жеткілікті белсенді және сіз инфрақұрылымдық ұйымдарды сатып алуға дайын болу туралы жиі айтасыз. Сіздің ойыңызша, қаржы инфрақұрылымын кеңейту ХХІ ғасырда қаржы нарығында кеңею үшін неге соншалықты маңызды?
Мұның бәрі сіз құра алатын интеграциялар туралы. Әлем тез цифрлануда, сонымен бірге жүйелерге қойылатын талаптар үнемі өсіп келеді — тек техникалық тұрғыдан ғана емес, сонымен бірге сәйкестік мәселелерінде де. Бірыңғай Инфрақұрылым бірыңғай саясат шеңберінде топ компаниялары арасында сенімді өзара байланыс орнатуға мүмкіндік береді.
Кез-келген серіктеспен интеграция әрдайым күрделі және қандай-да бір себептермен бұзылуы мүмкін, бұл клиенттерге айтарлықтай қауіп төндіреді. Өз инфрақұрылымыңыздағы қызмет қауіпсіздікті, жайлылықты және жоғары жылдамдықты қамтамасыз етеді, оған тек өз экожүйеңізде қол жеткізе аласыз.
Сіздер әлеуметтік жобаларды белсенді дамытып жатырсыздар: Қазақстандық шахмат федерациясын басқарады, футболды қолдайды, Қазақстанның инфрақұрылымын дамытады. Бұл туралы көп жазыңыз. Неліктен сіз оны маңызды деп санайсыз?
Біздің елімізде туу деңгейі жоғары, бұл ретте халықтың орташа жасы төмендейді. Жас жігерлі адамдар бізде бар ең маңызды ресурсқа айналады. Енді жаңа ұрпақтың өзін-өзі жүзеге асыруына көмектесетін әлеуметтік лифтілер пайда болуы үшін қоғам ішінде дұрыс қарым-қатынас орнату өте маңызды. Бұл стратегия әрқашан пайда әкелді және инвестицияның құнын төледі. Біз қазір дұрыс таңдау жасасақ, орнықты даму мен экономикалық өркендеу жолына түсе алатынымызды түсінеміз.
Сіз Freedom Finance компаниясын 15 жыл бұрын құрдыңыз. Ұзақ жолдан өткеннен кейін, 2008 жылы өзіңізге қандай кеңестер немесе тілектер айтар едіңіз?
«Тек қана алға. Сен бәрін дұрыс істеп жатырсың!»