Чат-бот емес, профессор дерсің

Онлайн білім берудің сегіз тренді

Оқу, білім алу процесі - өмір бойы жүретін процесс. Бәсекеге қабілетті болу үшін үнемі жаңа технологияларды игеруге, нормативтік құжаттардағы өзгерістерді зерттеуге, сабақтас мамандықтарда білім мен дағдыларды игеруге, soft skills (эмоциялық интеллектпен байланысты дағдыларды) дамытуға тура келеді. Және жұмыс істейтін адамдар үшін онлайн білім беру, сөзсіз, оңтайлы нұсқа. Цифрландыру бұл процесті барынша өнімді етуге мүмкіндік береді.

Почтадан қашықтықтан оқытуға дейін

Онлайн білім беру кезінде XIX ғасырда оқу үдерісі пошта арқылы жүзеге асырылған кезде пайда болған сырттай оқу курстарынан бастау алады. Технологияның дамуымен аудио- және бейнекурстар, вебинарлар мен электронды оқыту платформалары пайда болды. Интернет пен сандық революция біз қашықтық деп атағанды, қамтуды кеңейтуге, оқушылардың әлемнің кез келген жерінен көптеген курстарға, бағдарламаларға және ресурстарға қолжетімділігін ашуға мүмкіндік берді.

Онлайн оқытудың ауқымды дамуына пандемия түрткі болды. Мысалы, Coursera 2020 жылдың наурыз айында 10 миллионнан астам пайдаланушыны тіркеді, яғни 2019 жылмен салыстырғанда 644% -ға көп. Тіпті беделді академиялық мекемелерге де қашықтағы форматтарды мүмкіндігінше тезірек енгізуге тура келді.

Онлайн білім беруге сұранысты арттыратын әлеуметтік-экономикалық факторлар да бар: бұл колледждер мен ЖОО-ларда оқуға жұмсалатын шығыстардың өсуі, сондай-ақ қазіргі заманғы адамның өмір салтының ерекшеліктері.

Интернет арқылы оқытудың кемшіліктері бар ма? Әрине. Бұл - оқушылардың бір-бірімен тікелей қарым-қатынас жасаудың жетіспеушілігі, оқытушымен жеке байланыстың болмауы, өзіндік тәртіптің қажеттілігі және техникалық ақаулар мен проблемалардың туындау қаупі. Ақырында, қашықтықтан басқару компьютердің экранының алдында көп уақыт өткізуге мәжбүрлейді.

Қатысуды бақылауда және алынған білім деңгейін бағалауда проблемалар бар. Іс жүзінде әрбір оқытушы оқушылардың жазбаша жұмыстарының түпнұсқалығын анықтау үшін плагиатқа ақылы немесе тегін тексеру бағдарламасын пайдаланады. Айта кету керек, әзірге классикалық білім беру дипломдары онлайн-курстардың сертификаттарына қарағанда көбірек бағаланады, бірақ уақыт өте келе жаңа технологияларды қолдану осы екі тәсілді құндылығы жағынан теңестіруге көмектеседі.

Онлайн білім беру: қандай жаңалықтар болуда?

Қазір осы салада байқалатын сегіз басты тренд.

1. Корпоративтәк білім беру

Тек онлайн. Білім үздіксіз болған әлемде (және тіпті тиісті термин - lifelong learning, өмір бойы оқу) бизнес мұндай тәсілдің экономикалық тиімділігі мен икемділігін сөзсіз мойындады. Қызметкерлер біліктілігін арттырады және басқа қалаларға (немесе тіпті елдерге) кетпей қайта даярлаудан өтеді, бұл жұмыс процесін үзбестен, еңбек өнімділігінің жақсаруына алып келеді.

2. Білім беру процесіне жасанды интеллектіні қосу

Білім беру саласында АИ пайдалану үшін орасан зор мүмкіндіктерге ие. Алгоритмдер қарапайым чат-боттарды студенттермен сөйлесетін, олардың сұрақтарына жауап беретін, олардың біліктілік деңгейіне бейімделетін және кері байланыс беретін виртуалды оқытушыларға айналдыруға көмектеседі. Бұдан басқа, олар онлайн-тесттер, курстар, сауалнамалар және т.б. арқылы оқушылардың білім деңгейін бағалауды жеңілдетеді.

3. Шағын оқыту

Тренд жаңа емес, бірақ ол өзекті болып қалуда. Клиптік ойлау - қазіргі жастардың ерекшелігі және қысқа бейне форматы әлеуметтік желілерде ғана емес, онлайн оқытуда да басым. TGstat мәліметінше, Telegram-дағы білім беру арналарына жазылушылардың үлесі (55%) ойын-сауық арналарының аудиториясынан (59%) кем түспейді. Instagram-да пайдаланушылардың шамамен 57% танымдық контентті тұтынады, ал ең танымал формат – қысқа бейне нұсқаулар.

4. Толықтырылған және виртуалды шындық

Жаңа технологиялар студенттерге кеңістіктік модельдер мен күрделі тұжырымдамаларды жақсы түсінуге көмектеседі. Мысалы, болашақ инженерлер мен сәулетшілер құрылыстардың немесе конструкциялардың 3D-модельдерін құрастыру және талдау үшін VR мүмкіндіктерін пайдаланады, ал болашақ хирургтер — цифрлық шынайылықта операциялар жасауды үйренеді.

Бұл қымбат, бірақ нәтижесі соған тұрарлық. Мысалы, Google Expeditions бағдарламасы студенттерге виртуалды шынайылық гарнитураларын пайдалана отырып экскурсия жасауға мүмкіндік береді. Ол 360 градус панорамалық бейнелер кітапханасын және түрлі білім беру тақырыптарына сәйкес келетін 3D-нысандарды ұсынады. Тағы бір мысал — Labster, ол ғылыми практика үшін виртуалды зертханаларды ұсынады. Мұндай VR-зертханаларда студенттер қауіпсіз және қызықты виртуалды ортада эксперименттер жүргізіп, ғылыми тұжырымдамаларды зерттейді.

5. Цифрлық оқу материалдары

Сандық оқулықтардың бағасы арзан болу артықшылығынан басқа, ақпаратты тез арада өзектендіруге және контентті жаңартуға болатындығымен ыңғайлы. Оқушылардың білім беру контентіне қаншалықты жиі жүгінетіні, қашан айналысқысы келетіні және қандай да бір тақырыпты меңгеруге қанша уақыт жұмсайтыны туралы ақпарат оқытушыларға олардың курстың мазмұнына қаншалықты қызығушылығын және не жақсартуға болатынын көрсете алады.

6. Геймификация

Онсыз болмайтын сияқты. АҚШ-та жастардың 97% бейне ойын тәжірибесіне ие (Pew Research, 2008), геймерлер жиынтығында World of Warcraft-та шамамен 6 миллион жыл өткізгендігі туралы деректер бар. Әрине, мұндай ойын-сауықтар қазіргі заманғы мәдениетке терең тамыр жайған, сондықтан оларды білім беру процесінде пайдаланудың жөні бар.

Мамандар іскерлік ойындардың білім беру үдерісі мен сапасына оң әсерін растайтын көптеген зерттеулер жүргізді. Сөзсіз, геймификацияланған ортаны, сондай-ақ оқытушыға өз аудиториясын оқу процесіне тартуға және оны барынша тиімді әрі қызықты етуге көмектесетін мобильді қосымшаларды пайдаланатын білім беру әдістемелерінің саны белсенді түрде өсуін жалғастырады.

7. Дара тіл табысу

Онлайн білім беру тек дербестендіру ғана емес, гипер дербестендіру жолымен жүреді. Болашақта компаниялар нақты қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін, сондай-ақ оқушылардың талғамдық және стилистикалық артықшылықтарына сәйкес келу үшін білім беру контентін, тәжірибе мен ресурстарды бейімдейтін болады. Бұл білім берудің дәстүрлі әмбебап тәсілдерінің шеңберінен шығып, жеке оқу бағдарламаларын жасау үшін технологияларды, деректерді талдауды және жасанды интеллектті пайдалануды көздейді.

Осы тәсіл шеңберінде автоматты ұсынымдар жүйесі оқушылармен олардың мінез-құлқы, бейіні және үлгерімі негізінде өзара іс-қимыл жасайтын болады. Бұл теорияны немесе дағдыны меңгеру деңгейін тестілеу арқылы бақылауға мүмкіндік береді және қажет болса — бейне, ойындар немесе симуляторлар сияқты басқа да ресурстарды ұсынуға мүмкіндік береді. Жасанды интеллектіні пайдалану арқылы оқытудың дербестендірілген әдістері оқу процесін қызықтырады, студенттердің ынтасын арттырады және олардың оқуды тастап кетуіне жол бермейді.

8. Видеоны пайдалану

Бейне кез келген пән мен оқу форматына сәйкес келеді және студенттер де оны жақсы көреді. Pearson зерттеуіне сәйкес, мыңжылдықтар буыны өкілдерінің 67% және GenZ-дің 82% YouTube арнасын олар үйренетін платформа ретінде көрсеткен.

• Келесі мақала «Ақпараттық графика: Білім беру эволюциясы»
• Алдыңғы мақала «Александр Мальцевпен сұхбат (SF Education)»
• Мазмұны