Рульде - робот
Толығымен пилотсыз автокөліктерге көшу әрі реттеу — уақыт мәселесі
Tesla (TSLA) FSD 12.4 автопилотының жаңа нұсқасын сынақтан өткізуде. Компания нейрондық есептеулер арқылы бәсекелестерді басып озуға тырысады. Мұндай автопилотта датчиктерден алынған мәліметтерді нейрожелі өңдейді және ол штаттан тыс жол жағдайларына жақсы жауап береді. Жаңалықтың жетістіктері 2024 жылдың соңына дейін белгілі болады.
Alphabet (GOOGL) компаниясынан Waymo қазірдің өзінде жүргізушісіз роботаксиді пайдаланады. Шынымен де жақында машинаның рөлі тарих қойнауында қала ма?
Автопилотты енгізудің үш себебі
Адамдар бір ғасырдан бері көлік жүргізіп келеді және ол көпшілікке ұнайды. Алайда роботтарды енгізу үшін нақты негіздер бар:
- Қауіпсіздік. Сағатына 60 шақырымнан жоғары жылдамдықта апат адам өліміне әкелу қаупі бар. Ал роботтың басқаруымен авто ең аз тәуекелмен едәуір жылдам жүре алады. Әлемнің пилотсыз машиналарды дамытуға мүдделі екендігі таң қалдырмайды: тек АҚШ-та ғана олар жылына кемінде 30 мың адамның өмірін сақтап қала алады.
- Ақша үнемдеу. Автопилотқа жұмсалатын шығын әзірге белгісіз, бірақ ол АҚШ-та жылына $50 мыңнан $100 мыңға дейін ауытқитын кәсіби жүргізушінің еңбекақысына жұмсалатын шығыннан төмен болады.
- Уақытты үнемдеу. Егер әңгіме кәсіби жүргізуші туралы болмаса, машина айдау босқа адамның уақытын алады. Робот автомобильдер адамдарға жолда демалуға мүмкіндік береді. Қазірдің өзінде көптеген жас мамандар Tesla машиналарында автопилот оларды жұмыс ауысымынан кейін үйіне жеткізгенше ұйықтауға тырысады.
Автопилотпен ЖКО: статистика қандай?
Естеріңізге сала кетейік, реттеу автопилоттарды екі түрге бөледі. Біріншісі — Automated Driving Systems (ADS), жүргізушісіз жұмыс істеуге қабілетті құрылғы. Онымен жабдықталған машиналар жалпы пайдаланымдағы жолдарда сынақтан өтуі мүмкін, бірақ әзірге сатуға қол жетімді емес.
Екінші түрі — Advanced driver-assistance systems (ADAS), жүргізушінің көмекшісі. Де-юре, Tesla-ны қоса алғанда, барлық автомобильдерде ADAS бар, яғни қиын жағдайда машинаны жүргізуші басқаруы тиіс.
ADAS проблемасы — жүргізуші шұғыл әрекеттерге дайын болмауы мүмкін, сондықтан ірі ойыншылардың назары ADS бар толық автономды автомобильдерге шоғырланған. Олар ғана нарықтың жылдам өсуін қамтамасыз етеді.
АҚШ-тың жолдардағы қауіпсіздікті бақылау жөніндегі мемлекеттік әкімшілігі (NHTSA) 2021 жылы автопилоттау режимінде жүрген машиналардың қатысуымен болған барлық авариялар туралы әзірлеушілерді хабарлауға міндеттеді. Реттеушінің мәліметінше, 2021 жылдың шілдесінен 2022 жылдың мамырына дейін роботтың басқаруындағы көлікпен 128 қақтығыс болды. Көбінесе олар жүргізуші-адамдар автопилот тежеген көліктің артынан соғылып қалған. 2024 жылы оқыс оқиғалардың көпшілігі артқы жақтан соғылумен, бұрылыстардағы кедергілермен төмен жылдамдықта соқтығысумен байланысты. Қаза тапқандар жоқ.
Сондай-ақ NHTSA статистикасы әртүрлі әзірлеушілердің ADS және ADAS сынақтарының белсенділігін және жетілдірілуін көрсетеді. Ең көп апат Waymo-да, бірақ ол бірінші болып АҚШ-та роботакси тестілеуге рұқсат алды.
Статистика жол қозғалысы ережелерін жаңарту және жаңа технологияларды насихаттау үшін өте маңызды. Айтпақшы, 1970 жылдары NHTSA қауіпсіздік белдіктерін жарнамалап, олардың тиімділігінің статистикасын келтірді. Бес жылдан кейін америкалықтардың жартысы оларды пайдаланып, ал 1990 жылы 80% -ға жуығы белдікті тақты. Осындай қарапайым қауіпсіздік құрылғысын қабылдаудың өзі жиырма жылды қажет етті!
Кім төлейді?
Егер робот жүргізген машина қандай да бір ЖКО кінәлі болған жағдайда кім жауап береді – ол күрделі мәселе?
Ұлыбритания автопилоттар үшін сақтандыру ережесін енгізді, бірақ басқа елдерде жағдай белгісіз болып қалуда. АҚШ-тың кейбір штаттарында да реттеу бар: мысалы, Калифорнияда жауапкершілік жүргізуші мен автопилот арасында тең бөлінген (егер ол қосылған болса).
Zurich Insurance сарапшыларының пікірінше, болашақта сақтандырушылар ADS бар авто өндірушілермен күрделі және қымбат талап-арызбен әуре сарсаңға түсуге тура келеді.
Заңды түрде мұндай машинаның иесі жолаушы болады ғой, демек ол өндірушіден өтемақы ала алады деген сөз.