Стейблкоины: ішкі көзқарас
Қаржы нарығындағы криптоактивтердің айналымы
Криптовалюталардың жоғары құбылмалылығы олардан дәлірек әрі қауіпсіз баламаларға деген сұранысты тудырды. Мұндай активтерді дәстүрлі валютаға айырбастамай-ақ саудалауға мүмкіндік бар. Уақыт өте келе осындай құралдар пайда болды. Тіпті бүгінде олардың кейбірі криптовалюта биржаларынан тыс та сәтті қолданысқа ие болып отыр.
Кепілді крипта
Стейблкоиндер (stablecoins) деп құны биржалық активтердің (доллардың, еуроның, алтынның, акциялардың) немесе бірнеше биржалық құралдардың қоржынының бағамдалуына байланысты орталықсыздандырылған (цифрлық) монеталар аталады. Мұндай монеталар орталықсыздандырылып шығарылады, олар өздерінің базалық активтерінің эмитенттерімен байланысты емес. Тәуекел деңгейі бойынша осы криптоқұралдарға салынатын салымдар валюталық облигацияларға салынатын инвестициялармен салыстырылады, бірақ соңғылары мемлекет тарапынан реттеледі және қосымша купондық кіріс әкеледі. Құны АҚШ долларының бағамымен байланысты неғұрлым танымал монеталар – бұл Tether (USDT), USD Coin (USDC), DAI.
Шік пе әлде бүк пе?
Tether (USDT) немесе USDC сияқты қамтамасыз етілген стейблкоиндардың басты қасиеті - өтімділік проблемаларын және бағаның күрт ауытқуын болдырмауға мүмкіндік беретін резервтер мен айырбастау тетігінің болуы. Tether Limited және Circle Internet Group (CRCL) стейблкоин эмитенттерінің осы активтердің тұрақтылығына сенімдеріне қарамастан, олардың бағамы тікелей мәмілелерде ештеңеге байланыстырылмаған. Биржаларда оны төрелік соттар қолдайды, бірақ олардың жұмысында іркілістер болған кезде, мысалы, байланыс болмаған кезде баға белгіленімдері сұраныс пен ұсыныстың теңгерімсіздігінен оған байланған активтің бағасымен бөлінеді.
Tether-дің доллардан ең елеулі ауытқуы 2023 жылы Бағалы қағаздар және биржалар жөніндегі комиссияның (SEC) Binance-ті айыптап, оның кейбір шоттарын тоқтатқан кезде болды. Сол жылы Silicon Valley банкінің банкроттығы, онда Circle $8 млрд-тан астам сақтаған, USDC бағамының шамамен 13% -ға (USD-ге 1,13-ке дейін) төмендеуіне алып келді.
Қамтамасыз етілмеген стейблкоиннің жарқын мысалы ол - жоғарыда аталған екі валютаға бәсекелес болуы тиіс болатын DAI. Бұл монетаның тәуекелі анағұрлым жоғары, себебі ол дәстүрлі биржалық активтерге емес, криптовалюталарға байланысты. Бір жағынан, бұл классикалық қаржы жүйесіне тән проблемаларды: банктің банкроттығын, шоттарды бұғаттауды немесе аударымдармен байланысты проблемаларды болдырмайды. Екінші жағынан - криптовалюталардың құбылмалылығына байланысты тәуекелдерді арттырады. Қауіптерді барынша азайту үшін DAI жоғары қамтамасыз етумен Ethereum (ETH) кепілімен шығарылады.
Барлығы
Бүгінде стейблкоиндерді қаржы корпорациялары белсенді пайдалануда. Мысалы, PayPal USD (PYUSD) токендерінің көлемі шамамен $900 млн. құрайды. Компаниялар оларда халықаралық есептеулер жүргізеді. CEX.io сервисінің деректері бойынша, мұндай активтермен операциялар көлемі 2024 жылы $27,6 трлн. жетті. Бұл әлемдік сауда айналымымен салыстыруға болады. J.P. Morgan болжамы бойынша, 2028 жылы бұл нарық $500 млрд. жетеді.