Кіресің, қоңырау шалып, сатып аласың

Мерекелік онлайн сатылымдар жүргізілуде, бірақ әлі жеңіске жете қоймады

«Болашақта бананды азық-түлік дүкенінен сатып алмастан, сіз оны виртуалды джунглидегі ағаштардан жинай аласыз», - деп мәлімдеді бірнеше жыл бұрын жапониялық белгілі бизнесмен, бейне ойындарды әзірлеуші және басып шығарушы Ясухиро Фукусима. Біртіндеп солай болатын сияқты. Электрондық коммерцияның қуатты дамуының арқасында дәстүрлі дүкендер базарлармен — бөлшек саудада сатып алу мен сатуға рұқсат етілген кез келген тауарларды сатуға арналған виртуалды платформалармен ығыстырылады. Сонымен қатар, әлеуметтік медиа онлайн-шопингке белсене бейімделуде.

Барлығы желіде!

Виртуалды джунгли, әдеттегіге қарағанда, жылдан жылға кеңейіп келеді. 2023 жылы, Oberto маркетингтік агенттігінің деректері бойынша, онлайн-сатып алушылар саны 2,64 млрд-қа жетті, бұл әлемдегі интернет пайдаланушылардың жалпы санының 51% -ына және жер бетіндегі барлық халықтың шамамен 32% -ына тең. 2025 жылға қарай онлайн-шопингке шамамен 2,8 млрд пайдаланушы тартылады, бұл әлемде интернет пен әлеуметтік желілердің енуінің артуына байланысты болады.

Insider Intelligence мәліметтері бойынша, 2023 жылы әлемдегі электрондық коммерция айналымы $5,7 трлн-нан асты, ал олардың жиынтық жаһандық көлеміндегі онлайн-сату үлесі 19% -ға жетті. Екі көрсеткіш де келесі жылдары өсуін жалғастырады.

Ретейлдегі революция

Онлайн-сату сегментінің негізгі трендтерін қарастырайық.

• Бөлшек сауданы әлеуметтік желіге біріктіру. Бұл арна интернет-дүкендер мен маркетплейстерден кейін Интернетте сауда жасаудың екінші танымал тәсілі болды. 2022 жылы Statista порталы әлеуметтік желілер арқылы онлайн сатылым көлемін $992 млрд-қа ғана, ал 2023 жылы - $1,3 трлн-қа бағалады, бұл 2022 жылғы көрсеткіштен 31% -ға асып түсіп, жалпы электрондық коммерция нарығының төрттен біріне жетті. Statista болжамы бойынша, 2024 жылы бұл арнадағы сату көлемі $1,7 трлн-ға дейін өседі, ал 2025 жылы әлеуметтік желілер арқылы сату $2,22 трлн-ға жетіп, 2023 жылмен салыстырғанда 71% -ға артады.
• Цифрландыру + ЖИ. Бүгінде жасанды интеллект (АИ) тауарларды таңдауға, сондай-ақ оларды жеткізуді немесе қайтаруды ұйымдастыруға көмектеседі. Жаңа технологиялар сатып алушыны виртуалды орта – метаверсті ортаға ауыстыруға қабілетті, онда ассортимент пен қызметтер үйден шықпай тұрып, сатып алудың алдында өзіне ұнаған өнімді жан-жақты зерделеуге және сынауға мүмкіндік беретін толықтырылған шындық (AR) форматында ұсынылған. Виртуалды шынайылық құралдары (VR) өз өнімдерін ілгерілету үшін IKEA, Apple (AAPL), Tesla (TSLA), General Motors (GM) және тұтыну нарығының басқа да көптеген әлемге әйгілі брендтерін пайдаланады. Amazon (AMZN), Walmart (WMT), Alibaba (BABA), Shopify (SHOP) сияқты ірі интернет-ритейлерлер мен маркетплейстер қазірдің өзінде сатып алушыларға виртуалды өлшем құралдарын пайдалануды ұсынады. АИ сатып алушыға қажетті көлемдегі киімді немесе аяқ киімді алу үшін арнайы бағдарламаның көмегімен өлшемдерді онлайн алып, деректерді қосымшаға жүктеу қажет.
• Төлем тәсілдерін кеңейту. Банк картасымен, қолма-қол ақшаны айтпағанда, интернет-дүкендер мен маркетплейстерді белсенді пайдаланушылардан жеткізу фактісі бойынша төлеу өткеннің еншісінде қалады. Қазір байланыссыз төлемдер, QR-код бойынша есеп айырысулар, жедел ақша аударымдары немесе сандық валютамен төлеу өзекті.
• Ең алдымен сатып алушы. Соңғы бірнеше жылдың тұтынушылық артықшылықтарының басты ерекшелігі - пайдаланушы маркетплейске немесе интернет-дүкенге жай ғана тауарды емес, «өз» тауарын немесе дәл сол сыйлық беретін адамды қуантуға қабілетті нақты затты алуға келуі. Бұл бүгінгі электрондық коммерция нарығы дербестендіруге бағдарланғанын білдіреді.

Бұл мерекелік сатылымдарға да қатысты. Ұлттық ритейлерлер қауымдастығы (NRF) АҚШ-тағы онлайн-сату егер ритейлерлер сатып алушыларға қарсы шығып, оларға ерте жеңілдіктер ұсына бастаса, 2024 жылдың қараша-желтоқсан айларында 8-9% -ға ж/ж өсіп, $297,9 млрд-қа жетеді деп болжап отыр. Салыстыру үшін: 2023 жылы дәстүрлі дүкендерді есептемегенде өткізу көлемі 10,7% ж/ж ұлғайды. Өсімнің баяулауын өтеу үшін Walmart, Amazon, Target (TGT) сияқты ірі американдық ритейлерлер, сондай-ақ АҚШ-та жұмыс істейтін қытайлық Shein және Temu мереке алдындағы жеңілдіктерді Алғыс айту күнін және одан кейінгі «жасыл жұманы» күтпей-ақ, қазан айының ортасынан бастап ұсына бастады.

Amazon алда келеді

Жетекші бөлшек сауда желілері интернет-сауда мүмкіндіктерін белсенді түрде игеріп жатқанымен, Amazon-мен осы сегментте бәсекелесу оларға әзірге оңай емес.

Бұл Bloomberg Second Measure компаниясының Amazon, Walmart, Target және Best Buy-дағы 2023 жылғы «жасыл жұма» аптасындағы тұтыну транзакцияларының статистикасын көрсетеді. Аталған компаниялардың біріншісінде көрсеткіш 10% -ға ж/ж ұлғайды. Walmart-та сату көлемі едәуір төмен — 2% -ға өсті. Ал Target және Best Buy —тиісінше 12% және 15% -ға қысқарды.

Егер аптадағы барлық төрт ретейлерді «жасыл жұма» деп есептесек, олар пайдаланатын арналарға қарамастан, және алынған «себеттегі» әрқайсысының үлесіне қарасақ, Amazon дәстүрлі және онлайн-арналарды үйлестіретін бәсекелестерді сенімді қуып жететіні байқалады. 2023 жылы оның көрсеткіші 40% -ға дейін өсті, Walmart 50% деңгейінде қалды, ал Target және Best Buy нәтижелері тиісінше 7% және 3% -ға дейін төмендеді.

Қатаң бәсекелестік жағдайында 2024 жылы америкалық бөлшек сауда алыптары мүмкіндігінше көп сатып алушыларды тарту үшін маусымдық сатылымдарға алдын ала дайындала бастады. Walmart ең көп сұранысқа ие тауарларға алдын ала 10% -дан 60% -ға дейін жеңілдіктер белгіледі, бұл ретте қазіргі ұсыныс былтырғыдан тиімдірек. Amazon «жасыл жұма» және кибер дүйсенбі 20-50% жеңілдіктер ұсынады. Сондай-ақ, бөлшек сауда гранттары онлайн сатып алатын өз сайттарының тұрақты пайдаланушыларына үлкен дисконтпен келесі жылға жазылуды ұзартуға мүмкіндік береді.

Қытай «бойдақтарының» ректордтары

2023 жылғы қарашада Қытайда да сатып алушылардың мереке алдындағы шопинг кезеңінде офлайн-дүкендерден интернетке өту үрдісі расталды. Расында, бұл маусым басқа күндерге орайластырылған. Аспан асты елі Ай күнтізбесі бойынша өмір сүреді және ескі жыл қаңтардың соңында – ақпанда жаңасына жол береді. Батыс елдерінде өтіп жатқан рождестволық жаңа жылдық сату кезеңінде Қытайда Бойдақтар күніне орай ауқымды акциялар өтуде.

Бұл мереке Қытайда 2009 жылы 11 қарашада атап өтіледі, яғни осы көне мемлекеттің өлшемі бойынша ол жақында ғана пайда болды. Күнтізбеге тағы бір қызыл күнді қосу бастамасы e-commerce алыбы Alibaba (BABA) басшылығына тиесілі. Бойдақтар күнінің алдында сатылым аптасы өтеді. Мереке әлі жұп таба алмағандарға арналған, ал оған орайластырылған маркетингтік акциялар адамдардың шопинг кезінде танысуына бағытталған.

Жаңа жыл алдындағы сатылымдар динамикасы олардың онлайн режиміне өтуінің жаһандық трендін растайды. Таяу жылдары әлемнің ірі ритейлерлері мен маркетингтік агенттіктер болжағандай, бұл нарық екі мәнді қарқынмен өсуді жалғастырады. Алайда, сатып алушылар үшін ыңғайлылыққа және бұрын-соңды болмаған инновацияларға қарамастан, онлайн-бөлшек сауда үшін жұмыс істеу керек. Жақын болашақта e-commerce дәстүрлі сауданы толығымен алмастыра алмайды. Соның ішінде, әсіресе - мейрамдарда, интернет-дүкендерде бар тауарлардың жетіспеушілігі немесе дер кезінде жеткізу проблемалары сияқты кемшіліктері бар.

Биржада не бар?

Бөлшек сауда гиганттары, бірінші кезекте Walmart, Amazon, Alibaba, The Home Depot (HD), Costco (COST), Walgreens Boots Alliance (WBA), Target Corporation, Kroger (KR) — көпшілік компаниялар болып табылады.

Сатудың ретейлерлер түсіміне оң үлесіне қарамастан, бұл олардың қағаздарының бағамдарына тікелей әсер етпейді. Дегенмен, акциялардың жыл соңындағы жақсы нәтижелер туралы есептілікті жариялауда өсуі мүмкін екенін де теріске шығаруға болмайды. Инвесторлар көптеген факторларға назар аударады және қаржылық төртінші тоқсан барлық компанияларда қазан-желтоқсан айларын қамтымайды. Сондықтан мереке алдындағы маусымда бөлшек сауда көшбасшыларының акцияларына қысқа мерзімді салымдардың келешегін бағалау қиын. Сонымен қатар, тұтыну шығыстарының тұрақты өсуі және онлайн-сауданы дамыту арқасында сектордың ұзақ мерзімді перспективалары тұрақты болып қалуда, бұл инвесторлардың ірі ритейлерлердің акцияларына қызығушылығын қолдай алады.

• Келесі мақала: «Сыйлықтар күтпейді»
• Алдыңғы мақала: «Экстра сыныпты сатылымдар»
• Мазмұны