Maktab oʻquvchilarida qoʻllash uchun zamonaviy psixodiagnostik testlar

Bundan oldin juda eskirib ketgan psixodiagnostik testlar haqida gapirgan edim. Demak psixologiya kuchli rivojlangan davlatlarda maktab psixologlari oʻquvchilar uchun qanday testlarni ishlatadilar? Quyida Yevropa va Amerika maktablarida ishlatiladigan 10 ta psixodiagnostik testlarni keltirib oʻtaman.

1. Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ)

Maqsad: Bolalarda xulq-atvor va emotsional muammolarni aniqlash.
Tavsif: 2-17 yoshgacha boʻlgan bolalar uchun. Bolalarda paydo boʻlishi mumkin boʻlgan xatti-harakatlar va emotsional qiyinchiliklarni baholash uchun ishlatiladi. Test qisqa va samarali boʻlib, umumiy rivojlanish muammolarini aniqlashga yordam beradi.
Manba: Goodman, R. (1997). The Strengths and Difficulties Questionnaire: A Research Note. Journal of Child Psychology and Psychiatry.

2. Behavior Assessment System for Children, Third Edition (BASC-3)

Maqsad: Maktab oʻquvchilaridagi xulq-atvor va emotsional holatlarni kompleks baholash.
Tavsif: BASC-3 bolalar va oʻsmirlarning xulq-atvori, emotsional holati va oʻz-oʻzini boshqarish qobiliyatini baholash uchun keng qoʻllaniladi. Test Amerikada ishlab chiqilgan va keng koʻlamda qoʻllaniladi, bu bolalarning psixologik holatini toʻliq baholashda yordam beradi.
Manba: Reynolds, C. R., & Kamphaus, R. W. (2015). Behavior Assessment System for Children, Third Edition (BASC-3). Pearson.

3. Conners 4th Edition (Conners 4)

Maqsad: Diqqat yetishmovchiligi va giperaktivlik buzilishi (ADHD)ni baholash.
Tavsif: 6-18 yoshgacha bo’lgan bolalar uchun qo’llaniladi, ADHD ni aniqlash va baholash uchun mo'ljallangan. Ushbu testning yangi versiyasi bolalardagi diqqat, impulsivlik va giperaktivlikni baholashda yuqori samaradorlikni taʼminlaydi.
Manba: Conners, C. K. (2022). Conners 4th Edition. Multi-Health Systems (MHS).

4. Millon Adolescent Clinical Inventory, Second Edition (MACI-II)

Maqsad: Oʻsmirlar uchun klinik tashxis qoʻyish.
Tavsif: MACI-II oʻsmirlarning psixologik holatini chuqur baholash uchun ishlatiladi. Bu test Yevropa maktablarida keng qoʻllaniladi va oʻsmirlik davridagi ruhiy salomatlik muammolarini aniqlashda yordam beradi.
Manba: Millon, T., Grossman, S., & Tringone, R. (2018). Millon Adolescent Clinical Inventory, Second Edition (MACI-II). Pearson.

5. Developmental Neuropsychological Assessment, Second Edition (NEPSY-II)

Maqsad: Bolalarda neyropsixologik rivojlanishni baholash.
Tavsif: NEPSY-II neyropsixologik rivojlanishni baholash uchun zamonaviy vosita boʻlib, bolalarning kognitiv, emotsional va xulq-atvor koʻnikmalarini aniqlashda yordam beradi. Bu test 3-16 yoshdagi bolalar uchun moʻljallangan.
Manba: Korkman, M., Kirk, U., & Kemp, S. (2007). NEPSY-II: Developmental Neuropsychological Assessment. Pearson.

6. Autism Diagnostic Observation Schedule, Second Edition (ADOS-2)

Maqsad: Autizm spektri buzilishini aniqlash va tashxis qoʻyish.
Tavsif: ADOS-2 hozirgi zamonaviy testlardan biri boʻlib, autizm spektri buzilishini aniqlashda ishlatiladi. Ushbu test bolalar va oʻsmirlar orasida autizm spektridagi buzilishlarni tashxislashda keng qoʻllaniladi.
Manba: Lord, C., Rutter, M., DiLavore, P. C., & Risi, S. (2012). Autism Diagnostic Observation Schedule, Second Edition (ADOS-2). Western Psychological Services.

7. Revised Childrenʼs Anxiety and Depression Scale (RCADS)

Maqsad: Bolalar va oʻsmirlar orasida tashvish va depressiya darajasini baholash.
Tavsif: RCADS zamonaviy psixodiagnostik test boʻlib, u bolalar va oʻsmirlar orasida umumiy tashvish, ijtimoiy tashvish va depressiya darajasini aniqlash uchun ishlatiladi. Testning onlayn versiyasi ham mavjud.
Manba: Chorpita, B. F., Yim, L., Moffitt, C., Umemoto, L. A., & Francis, S. E. (2000). Revised Childrenʼs Anxiety and Depression Scale (RCADS). University of California, Los Angeles.

8. Social Responsiveness Scale, Second Edition (SRS-2)

Maqsad: Ijtimoiy javobgarlikni baholash va autizm spektri buzilishini aniqlash.
Tavsif: SRS-2 bolalarning ijtimoiy munosabatlari va autizm spektri buzilishlarini aniqlash uchun zamonaviy vositadir. Ushbu test ota-onalar, oʻqituvchilar va klinik mutaxassislar tomonidan ishlatilishi mumkin.
Manba: Constantino, J. N., & Gruber, C. P. (2012). Social Responsiveness Scale, Second Edition (SRS-2). Western Psychological Services.

9. Wechsler Individual Achievement Test, Third Edition (WIAT-III)

Maqsad: Oʻqish, yozish, va matematika qobiliyatlarini baholash.
Tavsif: WIAT-III bolalarning akademik koʻnikmalarini baholashda ishlatiladi. Bu test oʻquvchilarning oʻqish, yozish va matematika boʻyicha rivojlanishini baholashda juda samarali.
Manba: Wechsler, D. (2009). Wechsler Individual Achievement Test, Third Edition (WIAT-III). Pearson.

10. Comprehensive Executive Function Inventory (CEFI)

Maqsad: Iroda etuvchi funksiyalarni baholash.
Tavsif: CEFI bolalarning iroda etuvchi funksiyalarini, jumladan, diqqatni jamlash, rejalashtirish va xulq-atvorni boshqarish qobiliyatlarini baholash uchun moʻljallangan. Bu test hozirgi kunda keng qoʻllaniladigan vositadir.
Manba: Naglieri, J. A., & Goldstein, S. (2012). Comprehensive Executive Function Inventory (CEFI). Multi-Health Systems (MHS).

Toʻgʻri bularning barchasi ingliz tilida, menda ham tarjimasi hozircha yoʻq. Lekin, shu kabi yangi va samarali testlarni, Respublika tashxis markazi standartlashtirgan holatda bizning maktablarga ham qoʻllashi mumkin edi.

®️ Psixologiya

Bizni ushbu kanal @Psixodiagnostika orqali kuzatib boring...