«Қытай технологиялық жағынан өте дамыған ел, оның қиын тарихи кезеңі біздің есімізде»
Егор Переверзев, Қытайдағы стратегия және келіссөздер жөніндегі кеңесшісі, Сколково басқару мектебінің бизнес-практика профессоры — Аспан асты елімен әріптестікті дамытудың ерекшеліктері туралы
Қытайдың технологиялық прогресі біздің бұл ел туралы көзқарасымызды түбегейлі өзгертті. Әңгіме бұрынғыдай технологияны тек көшірмелеуде ғана емес...
Бәрінің көшірмесін жасап жатыр. Бұл өркениет. Біз бір-бірімізден үнемі үйренудеміз. Сонымен қатар, Қытай бүкіл әлемге сол жерде өнім өндіруге, ақша салуға барлық жағдайды жасады. Қытай индустриясы - бұл әлемдік индустрияның 30% -ын және хай-тек саласының 40% -ын құрайды. Бұл күрделі машинаны қытайлықтар бәрін көшіріп алды деген идеяға қосудың қажеті жоқ. Бұл тарихи, технологиялық жағынан өте дамыған ел, 5000 жылдық тарихы бар ел. Біз оның қиын тарихи кезеңін ғана білеміз. Бірақ одан басқа... Оқ-дәрі, компас, қағаз, кітап басу, қағаз ақша, пошта – мұның бәрі Қытайда пайда болды емес пе?.
Қазір шетелдіктер үшін не тиімді – Қытаймен сауда жасау ма, әлде онда бизнесті дамыту ма?
Сауда туралы айтқанда, әңгіме РФ ішіндегі қытайлық компаниялар тауарды сатып алып, одан кейін оны үй нарығында сататыны жөнінде болмақ. Шын мәнісінде, бұл ел ішіндегі сату. Бұл жаман ба? Жоқ. Бірақ оны өнімді шетелдік нарыққа шығарумен шатастырудың қажеті жоқ.
Қытайдың ішіндегі сатылымдар неғұрлым маржиналды болды ма?
Мәселе нарықты зерделеп көруде. Егер қытайлықтар бір нәрсені сатып алып, өздері импортқа шығарса, онда оларда нарық бар, олар кімге және қалай сатуды біледі. Біз бұл механиканы өзіміз игере аламыз ба? Иә. Мұны жасау керек пе – стратегиялық мәселе, құзыреттілікті, ресурстарды және нарықты бағалау мәселесі. Жаңа құзыреттерді құру – қымбат тұратын кәсіпорын.
ҚХР өндіру үшін әлеует бар ма?
Егер өнім жаһандық нарыққа арналған болса және оны белсенді экспорттау міндеті болса, онда болады. Қытайда өндіре отырып, біз арзан, неғұрлым қолжетімді компоненттік базаны, жоғары технологиялық өндірістер үшін жеңілдіктерді аламыз. 10 ірі порттың 7-уі Қытайда орналасқан. Жергілікті жұмысшылар шетелге табысты сата алады, әртүрлі тілдерде өте жақсы сөйлейді.
Қытайда қызмет көрсету саласындағы бизнесті жасаудың маңызы бар ма?
Иә, қызмет көрсету нарығы тауар нарығынан жылдам өсуде. Қырғызстаннан келген кәсіпкер Қытайда элиталық би мектебін құрды және онысы табысты болды. Сондай-ақ спорт саласында да әлеует бар. Халықтың әл-ауқаты өсуде, Қытайда мысалы, хоккей, шаңғы сияқты кейбір спорт түрлері әлі күнге дейін дамымаған. Мәселен, туризм саласы да.
Бұл жағдайда тілдік кедергі қалай еңсеріледі?
Қытайлық директорлар мен мамандарды жалдаудан қорықпаңыз. Олар бұрынғысынша қымбат емес, бірақ олардың деңгейі өте жоғары. Көбінесе олар ағылшын тілін бізден жақсы біледі. Қытай тілінің сөйлесу тілі жазу тіліне қарағанда әлдеқайда оңай – шынайы қаласаңыз, үйрену қиын емес.
Менталитет ше? Мысалы, бүкіл әлемде сатылатын біздің арағымыз оларда өтпейді.
Құрылымы жағынан қытайлық бөлшек сауда әлемдік құрылымға ұқсас. Бірақ сарапшылар айтқандай, ол қытайлықтар бір-бірімен келіскен жағдайда жақсы. Араққа келетін болсақ, ол Қытайдың солтүстігіндегі коктейльдер үшін Ресей шекарасына жақын HoReCa-да сатылады. Арақты Қытайда өзіндік элиталық табысты өнімге айналдыру мәдени жағынан қиын. Олардың айтуынша арақтың иісі аурухананың иісіне ұқсас екен. Оған қоса, қымбат сапалы өнім үшін бізге тиімді сторителлинг жетіспейді. Біз оны игергенде арақты Қытайда қымбат бағамен сата аламыз.
Осында жайғдайларсыз қытайлық экономикалық бумнан ақша тапқысы келетін портфельдік инвесторларға не кеңес бересіз?
Мен инвестиция жөнінде кеңес бермеймін. Бірақ Уоррен Баффеттің шынайы құн тұжырымдамасын дұрыс деп есептеймін. Оған сәйкес, компанияның жұмыс істейтін бизнес-моделі,оның құзыреті, мықты командасы, айқын өткізу нарығы болуы тиіс. Сонда нақты мөлшерлеме жасай отырып, одан ақша табуға тырысуға болады. Егер бұл мүмкін болмаса, оңтайлы нұсқа – қор индекстеріне инвестиция жасау. Мен жалпы алғанда Қытайдың өсіп-өркендеп, күрделене түсетінін біле отырып, дәл осылай істеймін.