Үндістерден күркетауыққа дейін

АҚШ аспаздығының ең танымал құсы мерекелік дастарханда қалай пайда болды

Алғыс айту күні - Қарашаның соңғы бейсенбісі —АҚШ-та алғыс айту күні. Ол дәстүрлі түрде күзгі-қысқы мерекелік маусымды ашады. Тәуелсіздік күнімен қатар бұл американдықтарға тән екі негізгі мерекенің бірі. Мереке форматы — отбасылық, басты тағам — күркетауық. Жыл сайын Алғыс айту күнінде ол шамамен 46 млн американдық үйдің дастархандарын безендіреді. Бірақ бұл құс АҚШ-тың басты мерекелерінің белгісіне қалай айналды?

Тарихқа шегініс

1620 жылы 16 қыркүйекте ағылшындық Плимут аралынан Солтүстік Америка жағалауына бет алған «Мейфлауэр» кемесі аттанды. Оның жүзден аса жолаушысының жартысына жуығы — Англиядағы діни қудалаудан қашқан протестанттық ағымның өкілдері пуритандар құрады. Қалған қоныс аударушылар жаңа жақсы өмірден үміті бар жұмыссыз, кедей қолөнершілер мен саудагерлер болды.

1620 жылғы 21 қарашада «Мейфлауэр» Жаңа Англияның жағалауына тоқтады. Пилигримдер жағаға шығып, Код мүйісі (Массачусетс штаты) маңында Жаңа Плимут қонысын құрды.

Бірінші жыл қоныс аударушылар үшін оңай болмады, олардың тек бір бөлігі ғана, соның ішінде жергілікті үндістерден алған аң аулау және егіншілік дағдыларының арқасында ғана аман қалды. 1621 жылдың күзінде, алғашқы өнім пісіп-жетілгенде, қоныс аударушылар осы тақырыпта мереке ұйымдастырып, оған үндіс-одақтастарын шақырды. Дәстүр бойынша, негізгі тағамдардың бірі қуырылған күркетауық болды: бұл құс Солтүстік Америка ормандарында молынан кездесетін.

Уақыт өте келе Жаңа Англияда жыл сайынғы күзгі мерекелер егін орағын аяқтау дәстүрге айналды.

Күркетауық, бірақ ондай емес

Күркетауық — тек Алғыс айту күніндегі ғана ең басты тағам емес. Оны рождестволық та, пасхалық та дастарқаннан көруге болады. Бірақ егер 400 жыл бұрын АҚШ тарихының таңында Солтүстік Америкада әлі де кездесетін жабайы құс дайындалса, бүгінде үй шаруашылықтарына салтанатты түскі асқа арналған күркетауықты құс фабрикалары жеткізеді.

The National Turkey Federation (NTF) мәліметтері бойынша, өсіруге арналған ең көп таралған тұқым — кең кеуделі ақ күркетауық. Басқа сорттар негізінен тауашалық нарықтарға арналған.

Ұлттық жабайы күркетауық федерациясының (The National Wild Turkey Federation, WCF) мәліметтері бойынша, фермерлік күркетауық оның жабайы тұқымдастарынан өзгеше көрінеді. Ақ түстен басқа (жабайы күркетауықтар — түсі әртүрлі қоңыр), ол өсудің өзге жылдамдығымен және өлшемдерімен ерекшеленеді. Үй күркетауықтары 12-16 апта ішінде жетіледі және тірі күйінде 20-35 фунт салмақта болады. Сол жастағы жабайы құстың салмағы 5 фунтқа жетпейді. Фермердің мақсаты — нарыққа мейлінше көп өнім жеткізу, сондықтан оларда кеудесі мен аяғы үлкен арнайы шығарылған тұқым танымал болып келеді. NTF деректері бойынша, күркетауық әдетте сатып алушыларға өңделген тұтас еті түрінде түседі, ал күркетауықтан котлеттер, шұжықтар және басқа да ет өнімдері дайындалады.

Маңызды құс

АҚШ-та күркетауық өсіру нарығы миллиардтаған долларға бағаланады. Ел осы құс етін өндіру бойынша әлемдік көшбасшы болып табылады. АҚШ Ауыл шаруашылығы министрлігінің (USDA) мәліметінше, 2022 жылдың 1 қыркүйегінен бастап 2023 жылдың 31 қыркүйегіне дейін АҚШ-та 218 млн күрке тауық өсірілді, бұл өткен жылмен салыстырғанда 4% артық. Салмақтық тұрғыдан алғанда бұл шамамен 7 млрд фунт ет. Оның 400 млн фунтынан астамы экспортқа жіберілді.

2023 жылы АҚШ-та шығарылған күркетауық етінің жиынтық құны 8% -ға, $6,57 млрд. дейін қысқарды. Бұл көрсеткіштің төмендеуі 2022 жылғы ақпанда құс тұмауы шыққаннан кейін мал басының қалпына келуінің нәтижесі болды, ол ұсыныстың қысқаруына және соның салдарынан бағаның өсуіне алып келді. АҚШ Ауыл шаруашылығы министрлігінің есебіне сәйкес, 2023 жылы күркетауық етінің орташа көтерме бағасы бір фунт үшін $1,4 құрады, бұл 2022 жылға қарағанда 10% -ға арзан.

Ұлттық ауыл шаруашылығы статистикасы қызметі (NASS) 2024 жылдың қорытындысы бойынша күрке тауық басының 6% -ға немесе 205 млн-ға қысқарғанын болжап отыр. Фермерлер азық бағасының өсуі мен құс өсіру шығындарына байланысты өз кәсіпорындарының рентабельділігін сақтау үшін осы шараларға баруға мәжбүр. Салаға сондай-ақ тұтынушылар артықшылықтарының өзгеруі, оның ішінде вегетарианизм мен вегетарианның өсіп келе жатқан танымалдығы, сондай-ақ өсімдік негізінде ет алмастырушылардың пайда болуы әсер етеді. Бұл үрдістердің дамуы Құрама Штаттардың аграрлық секторының елеулі өзгерістеріне әкелуі мүмкін.

Мәселе қайда жатыр

Күркетауық өндірумен негізінен ұсақ фермерлік шаруашылықтар айналысады, олардың арасында жария компаниялар жоқ. Өнiмдi неғұрлым тиiмдi өткiзу үшiн кейбiр штаттарда мұндай фермерлiк шаруашылықтар кооперативтерге бiрiктiрiледi.

Күркетауық етінің негізгі көлемін қайта өңдеу ірі компаниялардың шектеулі санымен орындалады. Ең ірі бес кәсіпорын барлық өнімнің шамамен 60% -ын шығаруды қамтамасыз етеді. 2023 жылдың қорытындысы бойынша он жетекші өңдеуші жиынтық көлемнің 83% -ын жеткізді.

Осы компаниялардың есеп беруiнде өнiмдердi мерекеге жеткiзуден түскен кiрiстер жеке ашылмайды. Оның үстіне тұтас еттерді сату — бұл дәстүрге, қажетті ассортиментке деген құрмет. Шұжық, ветчина және тағы сол сияқты жартылай фабрикаттар немесе дайын ет өңдеу өнімдерін дайындау әлдеқайда рентабельді.

Дұрыс әзірлейміз

Allrecipes.com сайтында Алғыс айту күніне орай күркетауықтан жасалған көптеген тағамдар орналастырылған. Оны дайындаудың бес түрі бар: фаршталған, ысталған және қуырып, грильде, фритюрде дайындау.

Allrecipes.com редакциясының оқырмандардан келетін ең жиі сұрағы — күркетауықты дайындауға нақты уақыт қажет. Жауап оның салмағына және дайындау тәсіліне қарай, ішіне салынатын салманың болу, болмауына қарай түрленеді.

Артық есептеулерді төмендегі инфографиканың көмегімен болдырмауға болады. Одан қажетті дайындау уақытын ғана емес, шақырылған қонақтардың санына қарай қажетті күркетауық массасын да білуге болады.

• Келесі мақала: «Ерекше маусым»
• Алдыңғы мақала: «Ұзындығы 30 жылдық керуен»
• Мазмұны