Дүние тиыннан

Краудфандинг қалай жасалады

1884 жылы Франция АҚШ-тың тәуелсіздігінің 100 жылдығына дайындаған сыйлығы «Әлемге жарық беруші еркіндік» атты монументін аяқтады. Оның барлық бөліктері тасымалдауға дайын болды, бірақ ол мүсінді Нью-Йорктегі айлақта орналастыру үшін үлкен көлемдегі алып тұғыр салу қажет болды.

The New York World газетінің баспагері Джозеф Пулитцер қаражат жинауға шақыруды жариялады. Қатысушылар марапатталады: биіктігі алты дюймдік Бостандық мүсінінің никелденген миниатюрасына демеуші — $1-ға , ал 12-дюймдік мүсін үшін — $5. 1885 жылы қаражат жинауға әлемнің әр түпкірінен 120 мың адам қатысты, ал түскен табыс $102 006 долларды құрады.

Әлемдік тарихтағы краудфандингтік науқан ең белгілі және табысты науқандардың бірі осылайша өтті.

Ақша қауымы

Ағылшын тілінен аударғанда «краудфандинг» сөзі «халықтық қаржыландыру» деп аталады. Оның жұмыс принципі қарапайым: қатысушылардың көпшілігі қызықты жобаға ақша салады. Қазіргі уақытта краудфандинг көбінесе интернет арқылы жүзеге асырылады. Идея авторы арнайы платформаларда өзінің жобаларын орналастырады, ал инвесторлар қайда ақша салу керектігін таңдайды. Allied Market Research бағалауы бойынша әлемдік краудфандинг нарығы 2021 жылы $1,9 млрд. долларды құрады. Ол жыл сайын орташа 14,3% өсуді көздеді және 2031 жылы $6,8 млрд долларға жетеді деп күтілді.

Тарихтағы ең қымбат краудфандинг жобалары

Краудфандингтің бірнеше негізгі үлгілері бар. Бостандық мүсінінің негізін салу үшін краудфандинг деп аталатын сыйақы қолданылды. Бұл инвесторға оның орнына қаржылық емес пайда көруге мүмкіндік береді: сыйлықтар, іс-шараларға билеттер және т.б. сондай-ақ, демеушілер нарықта жоқ өнім немесе қызмет үшін төлейтін опция жиі кездеседі. Егер қажетті қаражат жиналған болса, онда демеуші ашық сатылымға шыққанға дейін өнімнің нұсқасын ерте ала алады.

Тағы бір үлгісі — қайырымдылық краудфандингі. Бұл жағдайда қатысушылар қандай да бір жобаны іске асыруға қаражатты өтеусіз береді. Бұл сома әртүрлі қауымдастықтарда, сондай-ақ әлеуметтік және қайырымдылық жобаларында жиналады. Қарама-қарсы схема перспективалы бизнестің акционерлік капиталындағы үлесті алуды қамтиды.

Қарызды краудфандинг инвесторға қаржылық пайда алу үшін бизнеске инвестиция салуға мүмкіндік береді. Жоба авторы демеушілерден ақша алады және оны пайызбен төлейді.

Ақшалай емес сыйақы түріндегі краудфандинг қаражат жинау түрі бойынша бірнеше түрге бөлінеді:

• «Бәрі немесе ештеме» — жиналған сома жинаудың бастапқы ақшалай мақсатына қол жеткізілген жағдайда ғана жобаны жасаушыларға аударылады. Егер олай болмаса, ақша демеушілерге қайтарылады.
• «Жиналғанның бәрін қалдыру» — делдал комиссиясынан басқа қаражат (жинау алаңы) қаржылық мақсатқа қол жеткізілгеніне немесе жетпегеніне қарамастан жоба авторларына жіберіледі. Егер жобаның негізін қалаушыларға іске қосуға ақша жетпесе, олар қаражатты салымшыларға қайтарады.
• «Еркін баға мәмілесі» — жоба демеушілері бұрыннан жасалған өнімнің (негізінен аудио немесе кітап) бағасын анықтайды.

Бастау үшін ақша

Идеялар мен әлеуетті инвесторлар арасында делдалдар пайда болды — онлайн-платформалар, олар шағын комиссия үшін кейбіреулерін басқалармен біріктіруге мүмкіндік берді. Мұндай алғашқы жоба 2000 жылы пайда тапқан және болашақ суретшілерге қаражат табуға мүмкіндік беретін ArtistShare веб-сайты болды.

Бүгінгі таңда жобалардың көпшілігі келесі сайттарда орналасуға тырысады:

• Kickstarter — ең танымал платформа, жобалардың кең ауқымы, «бәрі немесе ештеңе емес» нұсқасымен жұмыс істейді.
• Indiegogo — коммерциялық емес, қоғамдық жобалар мен бизнесті құруға мүмкіндік беретін Kickstarter-ге қарағанда жан-жақты ресурс. Қаражат жинаудан басқа маркетингтен лицензиялауға, іске асыруға және таратуға дейінгі қызметтерді ұсынады.
• Wefunder — бизнесті бастауға арналған сайт акциялардың орнына қаржыландыруды ұсынады.
• Patreon — шығармашылық авторлар (суретшілер, жазушылар, музыканттар, блогерлер және т.б.) арасында танымал ресурс.
• StartEngine — жылдам дамып келе жатқан стартаптар үшін ең жақсы таңдау. Басқа краудфандинг сайттарымен салыстырғанда жобалардан үлкен алдын ала шығындарды талап етеді.
• Mightycause — коммерциялық емес ұйымдарға арналған нұсқа.
• SeedInvest — стартаптарды егістік қаржыландыру кезеңіндегі инвестицияларға арналған ресурс.
• GoFundMe — жеке тұлғаларға арналған краудфандинг платформаларының көшбасшыларының бірі, мобильді қосымша бар

Енді қызықты идеяға капиталды тартудың кейбір сәтті жобаларын қарастырайық.

Flow Hive инновациялық ұясы

Мақсаты: $70 мың.

Жиналғаны: $12,48 млн

Жоба туралы: араларды жақтаусыз немесе мазаламай-ақ бал алуға мүмкіндік беретін жаңа ұя дизайны. Идея 2015 жылы Indiegogo платформасында орналастырылды және сегіз минуттан кейін 91 мың доллар жиналды.

Pebble ақылды сағаты

Мақсаты: $100 мың.

Жиналғаны: $10 млн

Жоба туралы: 2012 жылы Pebble өзінің инновациялық смарт-сағат дизайнын әзірлеуді қаржыландыру үшін Kickstarter науқанын бастады. Жоба платформаны пайдаланушылар арасында дүрбелең туғызды, бұл жинау жоспарынан 100 есе асып түсті. 68 мыңнан астам демеуші Pebble-ді қолдады. Науқан бірнеше рекордтар орнатты, соның ішінде $1 миллион қаржыландыру алудың ең жылдам уақыты және сол кездегі краудфандинг тарихындағы ең көп демеушілер.

BauBax Travel Jacket саяхатшы күртешесі

Мақсаты: $20 тыс.

Жиналғаны: $9,2 млн

Жоба туралы: Хиралу Сангхави Kickstarter — де өзінің BauBax курткасын — «ең жақсы саяхат курткасын» - арнайы iPad қалталары мен астында зарядтау, сусындар, төлқұжат, үрлемелі мойын жастығы мен көз маскасы бар капюшонмен шығаруды қаржыландыру үшін қаражат жинауды бастады. Науқан 45 мың қолдаушыны жинады, олар 70 мың курткаға 89 доллардан 120 долларға дейін тапсырыс берді.

Краудфандинг статистикасы*

• Краудфандинг шеңберіндегі жобалардың орта есеппен 39% табысты болады, яғни қажетті соманы жинайды.
• Краудфандинг науқанында бейнелерді пайдалану қажетті қаржыландыруды алу мүмкіндігін арттырады.
• Егер науқан бірінші аптадағы мақсаттың 30% - на жетсе, онда жоба қажетті қаражат жинауы мүмкін.
• Тұрақты жаңартулары бар краудфандинг науқандары жаңартусыз науқандарға қарағанда 126% - ға көп жинайды.
• Табысты науқандардың 78% жоспарланғаннан көп ақша жинайды.

Залдың көмегі

Іс жүзінде әрбір стартап краудфандинг арқылы белгілі бір соманы алуға қабілетті. Төлем мақсатына жету үшін қаражат жинау науқанын дұрыс жоспарлау керек, сонымен қатар кең аудиторияға қол жеткізуге мүмкіндік беретін тиісті платформаны пайдалану қажет.

Онлайн-банкинг және криптовалюта сияқты жаңа технологиялар перспективалы жобаларға инвесторларға қол жеткізуді жеңілдетеді, олар өз кезегінде дамудың басында қызықты идеяға ақша салуға мүмкіндік алады.

• Келесі мақала «Қиылыста»
• Алдыңғы мақала «Ақпараттық графика: Қатысу аймақтарындағы стартаптар Freedom Holding Corp.»
• Мазмұны