Қаржы туралы білім аламыз
Экономика мен қаржы туралы көбірек білу үшін жасөспірімдерге не оқуға болады
Он жыл бұрын Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (ЭЫДҰ) 15 жастағы жасөспірімдер арасындағы қаржылық сауаттылық бойынша алғашқы халықаралық тестілеу туралы есепті жариялады. Оның қорытындысы бойынша білімнің тапшылығы анықталды: 10% -ға жуық қатысушылар бағалаудың жоғарғы диапазонындағы баллға ие болды. Уақыт өте келе жағдай жақсарды деуге келмейді: 2024 жылы жүргізілген осындай сынақтарда сауалнамаға қатысқандардың тек 11% ғана жоғары нәтиже көрсетті. Жасөспірімдер банк шоттарын жиі ашып, криптовалюталарға қызығушылық танытса да, олардың көпшілігі негізгі қаржылық терминдерді түсінбеді, ал енді бір бөлігі пайыздарды есептеуден қиналады.
Бұл статистика неліктен балаларға ерте жастан бастап қаржының негіздерін үйрету керектігін көрсетеді. Жасөспірім кезінде олардың жеке әл-ауқаты қандай екенін, ақшаның қандай функцияларды атқаратынын, бюджетті қалай жүргізетінін, капиталды қалай үнемдеп, көбейтетінін түсінуі маңызды. Шамплейн колледжінде американдық жасөспірімдер арасында жақында жүргізілген зерттеуге сәйкес, жоғары сынып оқушыларын қаржылық сауаттылыққа оқыту олардың кредиттік рейтингтерін одан әрі жақсартады, мерзімінен кешіктіру деңгейін төмендетеді және қауіпті қызметтерді пайдалану ықтималдығын азайтады. Жасөспірімдерге тіпті ересектер үшін қиын экономикалық мәселелерді шешуге танымал әдебиеттер көмектеседі. Міне, қаржылық сауаттылық жөніндегі қол жетімді бірнеше кітаптардан сәтті мысалдар келтірейік.
Белсенді позиция
Роберт Кийосакидің «Бай әке, кедей әке» бестселлері алғаш рет 1997 жылы АҚШ-та баспадан шыққан, содан бері жасөспірімдерге арналған бейімделген нұсқаны ескерсек, оны жүзден астам елде басып шығарған. Автор инвестиция мен стандартты емес бизнес-идеялардың арқасында байыған досының әкесінің табысқа жету тарихын өмір бойы қарапайым жалақыға жұмыс істеген өз әкесінің өмірлік жолымен салыстырады. «Мамандық шоттарды төлеуге мүмкіндік береді, бірақ тек өз бизнесіңіз ғана сізді байыта алады», — деп үзілді-кесілді ой түйеді Кийосаки.
Уақыт елегінен өткен
Пол Хейненің «Экономикалық ойлау бейнесі» 1991 жылы АҚШ-та және өтпелі экономикасы бар елдерде, соның ішінде Кеңес Одағында бір мезгілде жарық көрді. Бұл шығарма он шақты рет қайта басылып, табынатын шығармалардың біріне айналды. Бір қарағанда, Хейненің еңбегі экономикалық теория бойынша оқулық сияқты көрінуі мүмкін, бірақ ол кең аудиторияға арналған және мысалдар мен міндеттердің көмегімен өзінің ойлау бейнесін «экономикалық» деп өзгертуге мүмкіндік береді — адамдардың қарама-қарсы мүдделер арасында консенсусты қалай табатынын түсінуге және сұраныс, ұсыныс және нарықтық тепе-теңдік сияқты негізгі ұғымдарды игеруге мүмкіндік береді.
Пайдалы әңгімелер
«Егер экономиканы жастарға түсінікті тілмен түсіндіре алмасаң, онда сен өзің де ол туралы ештеңе білмейсің», — деп жазады Грецияның бұрынғы қаржы министрі Янис Варуфакис өзінің «Экономика туралы қызыммен әңгімелесу» атты кітабының алғы сөзінде. Нарық қалай жұмыс істейді және оны қандай жағдайларда реттеу қажет сол туралы ол шынымен де өзінің 13 жасар қызының сұрақтарына жауап ретінде түсіндіреді. «Әңгімелер» - ол экономика туралы негізгі түсініктер алуға және ол туралы қарапайым стереотиптерден құтылуға тамаша мүмкіндік. Көлемінің аздығына қарамастан, кітап жарқын мысалдарға толы және саясаттану, география және тарих тақырыптарын қозғайды. Және Варуфакис экономика және саясаттың күрделі мәселелеріне жүгінсе де, кітабы жеңіл оқылады.
Болашаққа бағдар
Қазіргі таңда озық жасөспірімдер әлеуметтік желілер мен танымал интернет-платформалар арқылы өз бетінше инвестициялау мүмкіндігіне ие болды. Fidelity инвестициялық тобы 2024 жылы 13-17 жастағы американдық оқушылар арасында өткізген сауалнамаға сәйкес, олардың төрттен бірге жуығы құнды қағаздарға ақша салғаны анықталды. Бәлкім, жоғарыда айтылған кітаптардың бірін оқығаннан кейін, сіздің қасыңызда табысты инвестор немесе бизнесмен өсіп келе жатқанын байқарсыз.